Maggi:
En steini, það er ekki hægt að hafa bæði þema og ekki þema. 

Steini:
Umfram allt er ekki hægt að hafa ekkert þema. S.L.Á.T.U.R. eða Fengjastrútur er þegar þema, bara ekki eins skýrt. Þema er eins og markmið rannsóknar. Ef fólk rannsakar bara eitthvað út í bláinn er enginn lærdómur af því. Ef gerðar eru samanburðartilraunir er möguleika á áframhaldi. Matvörubúð er með matvöruþema. Kókómjólk er með kókómjólkur þema, þannig veit maður hvað hlutirnir eru, þeir hafa skýrleika, markmið og auðkenni.

Maggi:
Minnist þess ekki að hafa verið að leggja drög að því, -var aðeins að
hallmæla þema og hefðum.

Steini:
Ég er að vísa í fyrsta textann þar sem kom einhver drög að annarri tillögu, þar sem talað væri við nokkra tónlistarmenn og allir myndu skrifa fyrir þá. Ég hef þá misskilið, afsakið. Hefðir eru annað topic út af fyrir sig.

Maggi:
Það er ekkert athugavert að einn höfundur ákveði að gera tilbrigði við
stef en við erum nú varla allir að fara að gera tilbrigði við sama
stefið.

Steini:
Það er nákvæmlega samt það sem ég er að stinga upp á og þess vegna sem mér finnst þema áhugavert. Aðaltilgangur Sláturs fyrir mér er þess háttar listræn samræða.

Maggi:
Það er ástæða til að reyna að ná fram skýrleika í það sem maður gerir.
Þótt það gæti mistekist.

Steini:
Jú ég er sammála því. En ég er ekki sammála þeirri hugmynd að ef það er ekki þema þá er frelsi. Tónleikar án þema gætu þess vegna orðið mun einhæfari. Enginn er alveg einstakur þó hann sé einstaklingur. Ég held þó að smávægileg höft og samanburður dragi hið einstaka skýrar fram. Samanburður verður skýrari og þar með upplifir maður heildina fjölbreyttari heldur en í stórmarkaði af alls kyns. Þá er líka minni samræða milli hlutana, en það er munurinn á Nýjárstónleikum slátur og hvaða tónleikum sem er þar sem random tónlist fyrir sömu hljóðfæri er raðað saman. Skýrleiki næst líka fram með höftum. Skýrleiki er regluleiki og mátulegur skammtur af fyrirsjáanleika.

Maggi:
Einmitt, sem hann (Haydn) sjálfur bjó til.

Steini:
Rétt eins og við búum til fundna hluti. Þ.e.a.s. að eitthverju leyti, rétt eins og verk fyrir bremsuklossa, bakarofn og sigti er form sem ég hef búið til en er í ákveðinni samræðu við tíðarandann og svipaða hluti sem hafa verið gerðir áður og býr sér vonandi til ramma innan found objects pælinguna og er á sama hátt meðvitað hvað er viðtekið og hvað er nýtt, því enginn býr til alveg allt sjálfur nema Elohim.

Maggi:
Við gætum vel slegið í gegn í poppinu steini.

Steini:
Það er hverju orði sannara, en mér finnst ekkert verra að fá bara einhvern greifa til að sponsa vikulega tónleika.

Maggi:
Einkenni raunfrjálsra lista er frelsi óháð öllu sem kann að vera kallað
frjálsar listir.

Steini:
Eins og Björn Jörundur orti: “Frelsið er yndislegt ég geri það sem ég vil, skyldi maður ekki verða leiður á því til lengdar að vera til.“ Með frjálsar listir þá á ég við þessa gömlu góðu 20.aldar list sem telur sig vera „hvað sem er“ en þú sérð ekki t.d. settlegt lopaföndur í töff galleríji. Þar með eru hlutirnir ekki frjálsir, og voru aldrei og verða aldrei frjálsir, heldur hafa bara mismunandi stefnur og með minna „frelsi“ fæst meiri skýrleiki til dæmis.

Maggi:
Fánd obbdjeks þykir mér áhugavert, -sé bara ekki ásæðuna fyrir að vinna
með fánd obbdjeggds á sama tíma og þið hin.

Steini:
En þér fyndist allt í lagi að vera í Slátri, „listrænt ágeng tónlist“-þema á sama tíma og við hin, eða „Fengjastrútur spilar“-þema á sama tíma og við hin, við og hinir, við og hinir.

Maggi:
Nýárstónleikar S.L.Á.T.U.R.
Hljómsveitin Fengjastrútur leikur verk eftir eftirtalda: X, Y & Z

-þarf eitthvað meira?

Steini:
Þema, ramma, áætlun, sameiginleg markmið, meiri og hnitmiðaðri samræðu inn á við í hópinn en samræðu hvers sem er við hvað sem er. Þegar ég veit hvað er til í ískápnum þá er ég frjáls til þess að elda hvað sem ég vil. Ef ég á ekkert í ísskápnum en fullt af pening til þess að kaupa hvað sem er lendir maður líklega í því að fara eftir uppskrift eða ómeðvituðum stöðlum um hvað „passar saman“. Ómeðvitað eða meðvitað verður útkoman generískari en ella.

Þráinn:
ætli Faucoultísk heterótópía hafi ekki verið forsenda þessara nýju hugsunar um found objects?

Steini:
Focault var ekki fæddur þegar að konseptið um fundna hluti var sett fram og menn sem gætu verið feður hans sem komu fyrst með þær pælingar að listin er ramminn sem þú setur utan um hana. Þá er ég að vísa í Dadaista sem og ýmsa eftirmenn. John Cage er t.d. eldri en Focault og var búinn að skrifa um þessar pælingar í tónlist áður en Focault var búinn í barnaskóla.

Þráinn:
Við getum líka verið alveg sama um þessa sögu fundins hlutar í listasögunni og gert eitthvað flipp, allir hlutir eru fundnir hlutir er það ekki annars?

Steini:
Ef þú heyrir flautuverk með key-clicks þá ertu ekkert bara wow key-clicks, það er ekki áhugavert í sjálfu sér. Það er af því þú hefur heyrt svona áður og það er condition sem skilar viðbrögðum á sekúndubroti. Ég er ekki að tala um að vera ógeðslega meðvitaður um allt heldur bara fatta að það að skrifa fyrir drasl eitt og sér er ekki uppfinning eða neinar upplýsingar í sjálfu sér heldur partur af hefð sem maður setur sig innan í hvort sem maður vill með því einu að gera það. Eina vandamálið við svona mjög tilraunakenndar listir er að þær búa ekki til neitt establishment og samanburðartilraunir þannig að menn haldast á sama núllpunktinum í 100 ár.

Þannig að fundnir hlutir, readymade og fleiri orð sem hafa verið notuð yfir það á sér sögu frá því í dadaisma bæði í myndlist og tónlist. Cowell, Cage, Harrison og Partch voru á kafi í þessu í 30’s-inu. Ad hoc spilarar í Helmut Lachenmann verkum og bara slagverksleikarar á 20.öld spila á found object meðal annars. Það er partur af starfslýsingunni meðal annars í sinfóníuhljómsveit. Þegar ég segji hefð er ég ekki að segja maður þarf að vita um þetta og þetta heldur bara átta sig á því að þetta er eins og að gera hverja aðra tónlist og það sem maður skrifar fyrir reiðhjól þarf þess vegna að vera eins mikil tónlist og það sem maður skrifar fyrir fiðlu.

Maggi:
Hversdagslegt þýðir eitthvað sem er að jafnaði gert á hverjum degi.
Þema er neikvætt í eðli sínu vegna þess að það takmarkar. Enaf að það er
fyrir hendi rauntakmörkun eins og td hátt verð fyrir flutning á stórum
skinnþrymjum þá er ekki óeðlilegt að samnýta ferðina með því að gera
þema úr aðstæðunum: “margar þrymjur á sama stað”. En þema þemasins veg
vanvirðir frelsi listamannsins, -minnug tel ég ykkur nú vera þess að
sköpun á að vera allstaðar og endalaus áhugasemi um að gera hlutinn sem
best á líka að vera allstaðar og því frelsið það eina sem að skilur
listir frá öðrum mannlegum athöfnum. Þessvegna heitir list list, sbr. að
vera LAUS (og eitthvað er “laust”). Hugmyndin um þema sem
umræðugrundvöll, þe. að sjá hvað aðrir gera í sömu aðstæðum er algeng
afsökun fyrir því að fólk sé andlaust og hafi ekkert til að tala og
hugsa um. 

Steini:
Ég er ósammála þessari skilgreiningu á hinu vafasama orði frelsi eins og fyrr hefur komið fram. Það er líka skapandi að búa til takmarkanir. Það er skapandi að búa til eitthvað úr þeim takmörkunum sem maður hefur. Það sem er takmarkalaust er ómótað og hefur engan karakter og er óskýrt. Listsköpun er í eðli sínu að takmarka möguleikann á „hverju sem er“ niður í eitthvað ákveðið og sérstakt.

Samkvæmt orðsifjafræði Ásgeirs Blöndals Magnússonar hefur orðið list ekkert að gera með orðið laus. Þess má geta að í gamla daga var mismunandi framburður á y, i þannig að list og lyst er margt og mismunandi og af mismunandi stofni. Um orðið list segjir Ásgeir, m.a.: Sjá leisti og læra, og að í sænsku og dönsku er skylt orð sem þýðir kænska, kænskubragð, fornenska íþrótt, dugnaður, forn-háþýska speki, vísdómur, töfrakunnátta og gotneska lists. kænska, brella, gotneska lais sem þýðir “ég veit”. Leisti er eins og háleistar eða sokkur og læra vitum við hvað er. Þessi orð eru skyld orðinu list.
Nú, er skylt orðum í öðrum tungumálum eins og lös og -less og svoleiðis og virðist ekki eiga sameiginleg skylmenni við list samkvæmt Ásgeiri að mynsta kosti en eflaust eru til fleiri kenningar um þessi mál.

1 post

ahh já, afsakið með faucoultinn, langt rangstæður.

1 post

mér finnst vanta gömlu skilaboðin
þessi umræða er orðin verk út af fyrir sig
kv. Varði

3 posts

In reply to this post by Guðmundur Steinn Gunnarsson

Hér sé rithandarsýnishorn.

3 posts

In reply to this post by Guðmundur Steinn Gunnarsson

Ef þér finnst takmarkanir skemmtilegar Steini búðu þér til takmarkannir en þyggðu það að ég troði ekki á þig viðbótartakmörkunum til að við séum í stíl.

3 posts

In reply to this post by Guðmundur Steinn Gunnarsson

Nokkuð góð leikgerð, -sakna þó verðlauna fyrir leik í aukahlutverkum.

1 post

þetta minnir á plató

Titillinn á þessum þræði er kannski einum of fráhrindandi en engu að síður lýsir hann þessari tillögu að umræðu einna best. 

Opinberun vandans: Lesbók morgunblaðsins hefur fyrir nokkuð löngu síðan sýnt fram á að vera vanhæfur bleðill í menningarumræðu, í þessu tilliti er einna helst að minnast á grein Bergþóru Jónsdóttur þar sem ýmsum vangaveltum um samruna listgreina ætti sér stað á Íslandi, þessi grein birtist núna í Lesbókinn vorið 2009. Ágæta svargrein er að finna á bloggi Guðmundar Steins hér: http://www.gudmundursteinn.blog.is/blog/gudmundursteinn/entry/824045/

Ástæðan fyrir að ég minnist á þessa grein í upphafi umræðunar er vegna þess að eitt af því sem Bergþóra fór í gegnum á hundahlaupum í grein sinni var að hún virtist ekki getað ímyndað sér að myndlistarmenn sem að búa til hljóðskúlptúra séu ekki tónskáld. Í þessum orðum Bergþóru glittir í eitt helsta pseudo-vandamálið á Íslandi, hvað er tónskáld?

Hugtakið „tónskáld“: Að vísu sagði Bergþóra líka í greininni, að í hennar augum væru þeir sem byggju til skúlptúra, vídeólist og unnu með flest aðra miðla heldur en málverkið, ekki vera myndlistarmenn. Viku seinna birtist í Lesbókinni svargrein Margrétar E. Ólafsdóttur fagurfræðings þar sem hún benti á galla þessa sérkennilegu skoðunar Bergþóru.
Samkvæmt þeirri skilgreiningu yrði líkleg niðurstaða um hvað tónskáld sé, að það sé „sá sem semur á pappír“. Það er í raun framsetningin á því hvernig tónlistinni er komið til skila sem að skilgreinir tónskáldið. Þrengri skilgreining væri að segja að tónskáldið semji fyrir tónleikavettvang og einna helst þar sem klassískt menntaðir hljóðfæraleikarar flytja tónlista.

Eigin viðhorf til „tónskáldsins“:
Það er mín skoðun að með þessari hugmyndarfræði er búið að sníða tónskáldinu of þröngan stakk, það er í raun eintóm þvæla að á okkar tímum að þetta skuli vera algilt viðhorf og aðrar skoðanir undantekning undan því.

Að eigin mati finnst mér að tónskáld framtíðarinnar séu allir þeir sem að semja tónlist óháð framsetningarmáta hennar.

Menntun „tónskálda“: Hlutverk menntunar í þessum efnum, að mennta sig í tónsmíðum, sé hluti þar sem farið er í að „þróa“ tónlist, og í framtíðinni fælist það í hlutverki menntaðs tónskálds að stunda hljóðfærasmíði, nýsmíði miðlunar (hönnun tónsmíðamiðilsins), innsetningar o. fl. þess háttar, að í raun yrðu skilgreiningin tónskáld bundin við einhvern sem að vinnur á markvissan hátt með hljóð sem vettvang til tjáskiptamiðlunar.
Ég nefni að „þróun“ tónlistar sé mikilvæg, sem er í sjálfu sér frekar vond hvatning í sjálfu sér, en þar á ég við að tónlistin færist á það stig að geta verið í beinum tengslum við þann veruleika sem hún þrífst í, í listgreininni hefur tónlist verið aftarlega á merinni við að vera í tengslum við strauma og stefnu í samfélaginu.

Um orðið „tónskáld“:Ég hef fyrir löngu bent á málvilluna sem felst í því að tónskáld sem að vinnur með hljóðið fremur en tónanna teljist sem tónskáld, hef áður komið með betri lýsingu sem að vísu er útlenskur bastarður og nefnist „sónskáld“, þetta er kannski óþarfa vitleysa, en þetta lýsir fyrirbærinu betur.

Þetta áður upptalda sem ætti að vera hlutverk tónskáldsins er í raun orðinn partur af vettvangi tónskálda útí heimi í dag en litla Ísland er enn fast í gömlum skorðum, ég vona innilega að þau íslensku tónskáld sem nú eru í námi hérlendis eða erlendis og eru framtíðartónskáld Íslands, líti á þessa arfleifð á gagnrýninn hátt og bið þau um að forðast þessa leiðindaflokkun um að þau geti ekki verið áfram tónskáld ef þau færa sig frá pappírsmiðlinum.

Niðurlag, ávinningur þessarar umræðu: Ég lít svo á að með skilgreiningu á hlutverki og eðli ef við náum að skilgreina tónskáldið enn skýrar, hlutverk og eðli, þá tel ég að framþróunin verði markvissari, við getum leitað í nýja miðla án þess að draga í efa tónlistarlegt gildi þeirra. Sem dæmi á upphafsárum vídeólistar eða segjum frekar net- og tölvulistar, þá hafði tölvur ekki þá ímynd að geta vera nýttar í listrænum tilgangi líkt og þær eru notaðar í dag, litlir kóðar eru í raun lítil listaverk o.s.frv. Þetta er án efa niðurstaða af ótal tilraunum og skoðun á miðlinum (í raun er tölva fjöl-miðill, þar sem hann er sjón- og hljóð, heitur og kaldur miðill, fer eftir því hvernig hann er nýttur). Ég trúi því að algjörlega afstrakt hugsun og fjarvera skilgreiningarinnar um hvað sé myndlistarmaður hafi verið meginforsendur þess að myndlist í dag sé enn þann dag í dag í heilbrigðu sambandi við nútímann.

Já, takk fyrir þetta Þráinn. Áleitnar spurningar, fyrirgefðu ef ég var með einhver leiðindi varðandi vísanir í annað. Skil hvað þú meinar núna. 

Alla vega. Þó ég sé alltaf að tönglast á gömlu góðu „miðillinn er skilaboðin“-pælingunni þá er ég mjög á því að listin eða listgreinin er ekki miðillinn. Þar með er listgreinin jafnvel ekki skilaboðin. Ég held að listin sé hvatinn sem liggur að baki og listgreinin sé samræðan, iðjan eða aðgerðin sem listin flettir sig meðvitað eða ómeðvitað innan í. Þó svo að ég trúi á nýju tannhjólin og allt það þá sprettur allt upp úr einhverjum jarðvegi sama hvort manni líkar betur eða verr, sama hvort um sé að ræða framhald eða andóf eða jafvel losun út úr slíkum díalóg (=N.T.), því þá er maður samt að moða úr þeim upplýsingum sem til hafa orðið fyrir, í tilraun sinni til hreinsköpunnar. Listgreinin tekur við smáskilaboðunum og byggir á þeim, á meðan miðillin býr til stóru skilaboð menningarinnar. S.s. bók er ekki endilega eftir rithöfund, nótur eru ekkert endilega eftir tónskáld og geisladiskur getur verið einnig eftir rithöfund. Þar með er listgreininn eitthvað annað en miðillin og samræða listgreinarinnar fer eftir einhverju öðru en miðlinum sjálfum.

Þannig held ég að hljóð hafi alltaf verið til því allt varð til úr hljóði og þar áður var ekkert. Þá held ég að tónlist hafi komið á undan tungumáli og forsendur tungumáls sprottnar upp úr tónlist. Þar með er allt það sem vestræn menning álítur mannlegt frekar en dýrslegt sprottið upp úr tónlist. Einnig hefur allt það sem maðurinn hefur álitið andlegt alltaf verið tengt tónlist. Frá örófi alda og í flestum menningum sem vitað hefur verið um er til lítð tannhjól og stórt tannhjól. Andleg tónlist og skemmtitónlist (sértækt og almennt, jafnvel). Andlega tónlistin þróast yfir í fína tónlist og þaðan yfir í gáfulega tónlist. Galdralæknir sem læknar fólk með trommuslagi er tónskáld meðan að sá sem spilar á trommu fyrir dans er skemmtikraftur eða hver sem er. Tónskáld er galdralæknir. Larímúnímaríjarí.
Ókei, hvar var ég. Hinn gáfulegi tónlistarheimur dagsins í dag eða vissar kreðsur (margar þeirra sem eru valdamestar) kenna sig rosalega mikið við miðilinn, finnst manni stundum. Sem virkar ekki vel, sjá eftirfarandi fullyrðingar. Bacharach var tónskáld. Hann skrifaði allt út, var lærður og slíkt. Handverkslega og miðilslega séð er ekkert sem getur sagt að hann sé ekki tónskáld nema út af samhenginu sem hann var í. Samt virðist tónlistar-establishmentið rosalega duglegt í því að nota miðilinn sem kríteríu til þess að forðast áleitnar spurningar. Til dæmis virðist vera tendens tónlistarestablishments til þess að skilja eftir allt sem heitir and-list með því að leyfa myndlistinni bara að sjá um það. Sem dæmi, dadaistísk og fútúrístísk tónlist og hljóðaljóð og slíkt hafa aldrei komist inn í tónlistarlega samræðu og sama er að segja um allt sem heitir flúxus þó svo að upprunalega framvarðasveit hreyfingarinnar hafi verið tónlistarmenn. Hugmyndir sem eiga rætur sínar í tónlistargeiranum búa til mikinn díalóg í öðrum greinum en tónlist. S.s. 4’33” er afgreitt með banal spurningum í tónlist og fjallað um sem brandara á meðan þetta er algjör hornsteinn í myndlistarumræðu og í rauninni sprettur flúxusinn og happeningið og allt þetta upp úr þessu eina verki. Þannig hafa mörg tónskáld á endanum orðið myndlistarmenn og endað með að sýna hljóðverk í galleríum því tónlsitarestablishmentið vill ekki flækja málin með því að ræða eitthvað sem ekki eru nótur á blaði eða mjög skrýtnar nótur eða slíkt. Og ekki til dæmis tónlist sem er léleg til þess að gera grín að tónlist þó svo að þetta sé mikill hornsteinn í myndlist.  Út af þessum skorti á flókinni samræðu hefur hinn þekkingarfræðilegi miðill venjulegar-nótur-hefðbundin-hljóðfæri (hér eftir vnhh) nálgast síðustu stoppistöð (kem betur inn á það síðar).

Módernísku tónlistarestablishmentin hafa mikið skilgreint sig útfrá andófi. Notast við Adorno og síð-marxískar kennisetningar og hefur það verið notað til halds og trausts í sjálfsréttlætingum í áratugaraðir. Með andófi sínu hafa þau með tíð og tíma ekki skapað frjósaman jarðveg fyrir nýjungar heldur jarðveg gremju og biturleika og kreddu sem stjórnast mest af því sem það er í andófi við, s.s.: „við gerum ekki það sem hinir gera.“ Þegar andófsliðið er orðið að valdastétt er það sama þar og annars staðar þar sem slíkt gerist, biturleikinn og gremjan fer ekki, menn halda bara áfram í vörn og andófi að viðhalda kreddunni, sem mest óbreyttri og ekki í neinni samræðu við aðra aðila, heldur bara þá sem eru sammála, til frekari staðfestingar á kreddunni. Þetta er eitthvað sem hefur bara ágerst með tíð og tíma. Þannig að þröngi stakkurinn er sniðinn af tónskáldunum sjálfum fyrir tilstilli andófs sem gerir ekkert annað en að staðfesta betur tilvistina útfrá andstæðingnum (tilvistin er útfrá og undir andstæðingnum komin, hvort sem hann er fortíðinn, klassík í núspilun, popptónlist…)

Ef við lítum á ofurhetjur og stjörnur nútímatónlistar upp úr miðri 20.öld einkum t.d. Cage og Stockhausen þá voru þeir mikið í því að spyrja mjög áleitinna spurninga um hvað tónskáld er og hvað það gerir, núna á þessum tímum (sem var núna þá). Þetta kemur fram í tilraunum í nótnaskrift, tilraunum til að sleppa nótnaskrift, tilraunum með ný hljóðfæri, fín og ófín, raftónlist, hálfraftónlist, tilraunir með upptökur og upptökutækni, tilraunir í því að fylgja verkinu misjafnlega langt í sköpunarferlinu, hvað er nótnaskrift, hvað er hljóðfæri, hvað er tónskáld. Miklar tilraunir með vnhh og spurningarmerki sett við vnhh. Á 8.áratugnum duttu flestar svona tilraunir inn í hýðið og lifa kannski bara í eilífum grasrótum sem einnig skortir samræðu og viðheldur líka sinni eigin kreddu. Stærstu establishmentin virðast halda hvað fastast í að miða allt við og sjá allt í gegnum vnhh og leiða hjá sér verk sem spurðu of áleitinna spurninga um þetta. Á sama hátt sniðganga næstu kynslóðir til dæmis möguleika upptökutækninnar til að marka skýr mörk milli sín og andstæðingsins og plötuútgáfur verða eins og leikrit á myndbandi sem nota kannski aðeins klippitækni til þess að fá verkin rétt.
Mér finnst í raun vnhh vera mjög sambærilegt við málverkið. Allar helstu nýjungar innan vnhh á síðustu áratugum eru tilkomnar vegna inpúts frá öðrum miðlum (s.s. hljóðrófsgreining, algrími, segulbandalúppur, tónlist úr óhljóðum = segulbönd, tölvur, rafhljóðgjafar…) en þetta er alltaf í því formi að færa upplýsingar innan í vnhh ekki það að vnhh eigi beinlínis í samræðu við eitthvað sambærilegt (raftónlist verður aldrei alveg sambærileg). Ef við skoðum módernisma í myndlist og leiklist er miklu meira spurt spurninga um miðla með því að bera saman, t.d. við aðra menningarheima. Í tónlist hefur slíkt aðallega gerst með yfirborðslegum stílvísunum frekar en áleitnum samanburði á eðli miðla. Málverkið á í samræðu við nýja og gamla miðla, líka og ólíka, ljósmyndir, vídjó, skúlptúr, vatnsliti, innsetningar osfrv. Til er kreddulið í málverkageiranum en það hefur ekki yfirhöndina í myndlistargeiranum því ef svo væri, væri myndlist bara hönnun eða handverk. Málverkið er ekki dautt að mínu mati af því að það er í sífelldri samræðu og samanburði við sambærilega nýja og gamla miðla, þeir málarar sem eru sterkastir eru ekki í vörn gagnvart því. Flestar upplýsingar sem hafa verið í gangi í vnhh eru hins vegar komnar nálægt síðustu stoppistöð og leita langt yfir skammt, ríghalda í gamalt forrit þó svo að það séu einfaldari leiðir til að gera svipaða hluti. Nótasjón er orðin svo flókin að það er orðin abstraksjón af raunveruleikanum, hljóðfærin verða að framkalla fullt af hljóðum og tónum sem miðillinn er ekki gerður fyrir (þeas, miðill=hljóðfærin og menntun og bakgrunnur hljóðfæraleikaranna). Menn nálgast yfirtónaröð með því að skipta áttundinni í 48 jafna parta, menn nota óskýr viðbótartákn til þess að tákna að spila á hvern krók og kima á hljóðfærinu. Nýjungarnar eru alltaf álegg ofan á hið gamla, án þess að henda neinu. Spektralismi, aukahljóðahyggja, nýflækja og einnig redúksjónismi eru allt staðfestingar á því að miðillinn er á þekkingarfræðilegri endastöð.

Þess vegna er ég alfarið hættur að nota vn þó ég sé ekki alveg hættur að nota hh en byrjaður að prófa og þreifa mig eitthvað annað. Vnhh sinnar gera grín en alternatív við vnhh er það besta sem getur komið fyrir vnhh sinna (úps, díkótómía og andóf mótsögn). Ég lýt því þrátt fyrir allt, ekki á að ég sé í andstöðu við einn né neinn. En ef það fær ekki að taka þátt í samræðunni er ekkert að græða á því. Þannig er mikið af tilraunkenndum pappírs nótasjónum sem mér finnst ekki hafa verið skoðaðar sem skildi og hafa fengið ósanngjarna umfjöllun og vnhh hefur því ekki grætt það sem það gæti af þeim nótasjónum og díalógnum við þær.

18 posts

Ég er sammála margtflestu því sem kemur fram hér að ofan og ætla bara að hengja mig á það síðasta sem Guðmundur Steinn kemur fram með varðandi hefðbundina nótnaskrift. 

“Nýjungarnar eru alltaf álegg ofan á hið gamla, án þess að henda neinu. ”

Hérna er grundvallar vandamál í röksemdafærslunni. Afhverju þarf að henda einhverju? Eru allar hugmyndir sem hægt er að tjá með einfaldri nótnasjón þar með búnar? Er eitthvað sem segir að ekki sé hægt að notast við gamla tækni jafnt sem nýja. Myndlistarmenn nota freskutækni og íkonagerðartækni jafnhliða collage eða nýlegri tölvuprenntun. Þetta hljómar eins og að Guðmundur sjálfur telji að tónlistin lyggji í miðlinum (eða frekar kannski tækninni).

Ég held að grundvallarmisskylningurinn hér lyggi í því að Guðmundur lýtur svo á að spektralismi, redúktíónismi og nýflækja séu að bæta við ofan á nótasjón með það að tilgangi að þróa “hefðbundna” nótnaskrift. Þetta er alrangt. Grunn nótnaskriftin er notuð til að koma því til skiila sem hægt er á sem einfaldastann og fljótlegastan hátt. Margir myndlistarmenn nota texta í verkum sínum til að ná fram vissum hughrifum. Til að byrta texta þarf að nota stafi og stafagerðir. Sama gildir um hefðbundnar nótur á blaði. Mörg redúktíónista verk eru samin fyrir einn flutning og ekki ætluð til endurnotkunnar, samt eru nótur notaðar afþví þær eru stundum einfaldlega fljótlegasta leiðin til að koma upplýsingum til skila. Ég er hjartanlega sammála því að það að festast í einni gerð nótnaskriftar þrengir hugmyndaramman, en ég sé ekki að það sé bundið við nótur á blaði frekar en nokkuð annað (og ég vill taka fram að ég hef sennielga samtals notað 25 nótur síðustu 3 ár svo ég er ekkert að mæla með nótum). Ég held aftur á móti að tónskáld verði að finna hvaða leið kemur hugmyndum þeirra til skila, og ef það er með fimm línum á blaði þá er ekkert að því nema þegar hugmyndirnar eru lélegar. Persónulega þá held ég að álíka há prósenta verka séu búin til úr vondum hugmyndum sama hvaða aðferð er notuð til að koma upplýsingum frá tónskáldi til flytjanda.

Ég ætla líka að hengja mig aftur í þessa röksemdafærslu að “S.s. 4’33” er afgreitt með banal spurningum í tónlist og fjallað um sem brandara á meðan þetta er algjör hornsteinn í myndlistarumræðu og í rauninni sprettur flúxusinn og happeningið og allt þetta upp úr þessu eina verki.” Þetta er kannski ennþá satt á Íslandi, en er kennt sem grundvallar verk í flestum háskólum í bandaríkjunum, enginn brandari þar. Harry Partch er líka kenndur og ekki sem neinn brandari heldur sem frumkvöðull (og flest allt það sem mér sýnist vera hér lagt til sem nýtt var partch búnað gera fyrir meira en 50 árum síðan). Ég viðurkenni að það er tendens til að afskrifa þessa tónlist í því sem maður kallar menningarelítunni en það er líka enginn okkar að vinna í þeirri elítu. Það er annar heimur. Arena-rokk klassíkurinnar. Ghostdigital er ekkert að fara að spila á Wembley frekar en við að spila í Carnegie Hall (sem dæmi um hvað elítan telur vera nýtt, þá auglýsti New York Phil í fyrra tónleika með nýjum og happening verkum og tók þar fyrst Fiðlukonsert Ligeti, sem er 17 ára gamalt verk og ligeti var búnað vera ellidauður í mörg ár).

Jú en á ný er ég sammála flestu sem Davíð er að segja. Ég viðurkenni að ég er að mála ákveðna skratta á ákveðna veggi til þess að ná fram hughrifum og tengist uppgjöri mínu við ákveðnar kennisetningar í byltingarfræðum. Þetta er líka rétt með Partch og 4’33” en ég kannski á við frekar en að segja, allir eru á móti þessu og þessu þá er ég kannski að tala um hvað hefur beygt þægindarammann all verulega og hvað ekki. Atónal músík þótti óþægileg í byrjun en þykir hvergi tiltökumál lengur, sum frumkvæði eru samþykkt í sögulegu tilliti en virðast samt að einhverju leyti en ögra einhverjum þægindaramma, þó svo enginn sé á móti þeim. Á meðan í myndlist hefur þægindaramminn gliðnað á ýmsa vegu á seinustu 50 árum, s.s. … t.d. flúxusið var ekkert nýtt, allar hugmyndirnar höfðu komið fram hjá dadaistunum, þær fengu bara breiðari merkingu og þessar pælingar sigldu inn víðar og almennar. Flúxusinn kom kannski ákveðnum eldri pælingum innan í hjörðina og mergðinna og varð þannig að umræðu sem skilaði sér inn í alla listumfjöllun. Kannski er ég að taka provincial pól í hæðina og setja Ísland í staðinn fyrir nútímann erlendis. En alla vega að þó einhverjir hlutir séu samþykktir og ræddir þá er ekki þar með sagt að kerfið hvetji til listsköpunnar sem á í beinni samræðu við þessar hugmyndir, þar kemur, afsakið, ekki mótþrói inn í, heldur þægindi. Alls staðar tónlistarháskólum eru til dæmis kennd mjög ýtarleg tónafræði (frekar en hljóðafræði) og maður er látinn greina og fjalla mjög alvarlega um ákveðna hluti, sem tilheyra ákveðnum straumi og aðferðarfræði sem hægt er að ræða innan í þessum aðferðum, einkum greiningaraðferðum og svo framvegis. Allt annað er afgreitt með banal spurningum sem eru skildar eftir í lausu lofti og eru ekki beinlínis innan þægindarammans þó svo þetta sé ekki vanvirt eða litið fram hjá. Greinilegt er á tónlistarmenntuninni hvað er alvöru tónlist og hvað ekki. Auðvitað er horft á Dadaisma og flúxus og sagt í dag að sumt af þessu var bara barnalegt en inn á milli eru mjög áleitnar spurningar sem gætu breytt öllu samhengi lista og mannlegrar tilveru, einkum ef þær eru settar í samhengi, opnað fyrir gáttir sem eru læstar. Þá gildir í einu hvort hugmyndirnar sjálfar séu 50 ára eða ekki. DaVinci hafði hugmyndir af flugvélum í eldgamladaga. Það þýðir ekki að Wright bræður hafi verið í tilgangslausu missjoni með því að búa til fyrstu flugvélarnar. Ég finn fyrir ákveðinni verndunarstefnu innan í tónlistarumræðu, verndunarstefnu gagnvart handverki, kannski eru það bara mínir komplexar og geðveiki og ef svo er biðst ég lausnar, friðþægingar og fyrirgefningar. 

Nú, hvað varðar að henda sumu skal ég útskýra betur hvað ég á við. Þá er ég ekki að tala um að það á að henda vnhh og enginn má nota það aftur. Það er ekki það sem ég á við. Það er kannski heimskulegt í umræðuaðferð minni er að gagnrýna aðra á þessum forsendum í staðinn fyrir að gera bara það sem ég vil gera og vera ekki í endalausri krossferð með að réttlæta það, en á ný, afsakið. Mér finnst bara fyndið þegar ég horfi á ákveðna nútímatónlistar tendensa hvað forritið sem verið er að nota er gamalt miðað við það sem er verið að reyna að gera. Tökum hvaða notkun sem er á yfirtónaröðinni eða upplýsingum þar innan sem dæmi. Þetta er mjög einfalt og frumspekilegt og náttúrulega byggt inn í alla tóngjafa. Verið er að fara langa leið í gegnum torræðann skóg af sögu til þess að nálgast á pappír og í klappakerfum á rosalega strembinn hátt, eitthvað sem er mjög einfalt og frumspekilegt, næstum banalt í því tilliti. Það snýst bara um þægindi, það snýst um það að það er þægilegra að breyta engu og hjakka bara í sama farinu og nota gamalt handverk frekar en að breyta tækninni og vera kominn með verkfæri sem fylgja nýrri þekkingarfræði og eru skilvirk og einföld í því samhengi. Gagnvart þessu er mikil „þekkingarvarsla“, það er, þessi rauði þráður er heilagur, hann leiðir okkur aftur til 1500. Með tölvum og interneti er ýmislegt hægt sem getur leyft manni að sleppa því sem við þurfum ekki á að halda.

Ég get bara talað útfrá mér. Ég sækji augljóslega mikið í brunn ýmissar tónlistar einkum frá síðustu hundrað árum. Mér finnst ekkert að því að nota 5 línur og g-lykil og geri það stundum ef það stuðlar að læsi og slíku, ef það er ekkert sem ég er að breyta á því sviði hvort eð er. Augljóslega er ég búinn að henda ta og títí. Ég er líka búinn að henda hugmyndinni um abcd, ekki út úr sögunni eða mínum bakgrunni, eða verkfærum annarra heldur bara minni eigin tónsköpun. Ég gæti vísað í tákn, einkum abcd út af hentugleika en ég er yfirleitt að reyna að nálgast eitthvað annað tóna- eða hljóðasamhengi. Langspilið sem ég ætla að búa til og fara alfarið að spila á í staðinn fyrir gítar mun hafa það sem ég vil án þess að vísa fyrir sjálfan mig í abcd. Það mun búa yfir tóna og hljóðgerðum sem henta mér. Með þessu bý ég til miðil og í honum mun óhjákvæmilega búa eitthvað af tónlistinni, stóru skilaboð menningarinnar hér og nú, ekki litlu skilaboðin sem eru meira sammannleg og tímalaus, eða eitthvað. Þetta hljóðfæri gæti spilað í samhengi við önnur hljóðfæri gömul og ný, og þarf þá að gera málamiðlanir. Helst vil ég smíða mitt hljóðfæri með frekar litlum möguleika á málamiðlunum þannig að önnur hljóðfæri þurfi að laga sig að þeirri þekkingarfræði frekar en öfugt. Ég gæti verið að vinna með 7 hljóð í verki og 4 af þeim hafa skýra tónmiðju. Þá þarf ég ekki heilt stórt píanó eða g- og f-lykil til þess að tákna það. Ég get hent öllu sem myndi bara þvælast fyrir mér. Ég þarf ekki heilann flygil ef ég þarf bara 7 nótur og svo framvegis. Vestræn hljóðfæri og nótnaskrift eru ekki og voru aldrei esperanto en það er oft fjallað um það þannig. Ég vil sleppa hlutum sem þvælast fyrir mér, í eitt skipti er betra fyrir mig að vera með 4 niðursuðu dósir og 4 skálar og kúlur sem hreyfast á skjá. Mér finnst miðlar eins og klarinett og píanó og ta og títí og abcd vera að segja mér að ég eigi að nota það rosalega mikið og sýna hvað í því býr og það verður yfirleitt óhjákvæmilega raunin. Píanóið tjáir sjálft sig yfirleitt í tónlist fyrir píanó, ég get talið á fingrum annarrar handar verk fyrir, eða með píanói sem mér finnst ekki gera það. Því held ég að svona takmarkanir hjálpi mér í að flækjast ekki í hlutum sem skipta ekki máli og eru líklegir til að leiða mig af brautinni í því að búa til rás fyrir annað streymi af upplýsingum.

Ég hef oft kreddast á því að mér finnist vnhh vera eins og eitt forritunarmál og það hafi aldrei verið til annað. Forrit og tölvur hefðu aldrei þróast eins mikið og hratt og raun ber vitni ef það hefðu ekki verið mörg forritunarmál í gangi. Samræðan milli ólíkrar þekkingarfræðilegrar nálgunar verður fyrir vikið miklu ríkulegri en sífelld kerfisbundin einræða í kerfi sem er obsolete (sjá McLuhan túlkun á orðinu obsolete, s.s. ekki ónothæft heldur ný tækni hefur sömu möguleikana og fleiri Á YFIRBORÐINU). Ef maður ætlar að búa til nýtt mál (t.d. forritunarmál) verður maður að byrja einfalt, annars er líklegt að maður byggi það bara á mjög svipuðum grunni og því sem maður þekkir fyrir. Maður þarf að bera saman þau mál sem eru til, sjá hvaða eiginleika manni finnst þau hafa og hvað þau gæti hugsanlega vantað til þess að gera eitthvað sem ég hef áhuga á að gera. Þá byrjar maður frá grunni (með eldri þekkingu í pokanum, vel að merkja) í að púsla saman litlum einingum og sjá hvernig þær hegða sér og gera kerfið smám saman flóknar hræra hægt og rólega fleiri hráefnum í súpuna og smakka alltaf á milli. Ég lýt svo á að þetta sé mín nálgun, ég ætla að reyna að kúka ekki á neinn sem gerir ekki slíkt hið sama. Fyrir mig persónulega er nauðsynlegt að henda ákveðnum hlutum eða sniðganga sem eru mjög heimtufrekir í umhverfinu. Þannig eingöngu get ég fengið skýra sýn á það sem ég er að gera. Það gildir í einu hvort einhver hafi einhvern tímann reynt eitthvað sambærilegt og hvað niðurstöðu sá fékk.

og enn er spurt, hvað er tónskáld? 

Steini, getur ekki verið að niðurrifsferlið sé þeim mun meira gefandi frekar en uppbyggingarstarfsemin?

En auðvitað er líka spurning hvernig maður lítur á niðurrif, er það að sleppa öllu kjaftæði og byrja á litlu einingunum aftur, talist sem niðurrif?

Jú, afsakaðu, maður togar og teygir. 

Ég fór út í nöldrið mitt til þess að vísa í að tónskáld hafa oft verið að notast við ýmsa miðla og aðferðir. Sumsé tónskáldið að mínu mati er ekki bundið við ákveðinn miðil en miðillinn sem verður fyrir valinu mun óhjákvæmilega ráða meiru en tónskáldið getur nokkurn tímann gert sér grein fyrir. Ef ég til dæmis gera eitthvað sem verður þess valdandi að einhver vill meina að ég sé ekki lengur tónskáld, þá verð ég bara að taka því. Ég nefndi dada, flúxus og slíkt því þar var notast við ýmsa miðla og hefur þar af leiðandi lent í myndlistarkategóríunni þegar farið er út í umræður. Það er ekkert skrýtið að tónskáld geri raftónverk. Það verður sífellt algengara að tónskáld geri innsetningu eða slíkt. Það er sífelld þróun í því hvaða miðil tónskáldið notar. Ég held að miðlar skipti öllu máli, en ekki neinu máli í sambandi við það hvort maður sé tónskáld eða ekki því ég lýt svo á að tónskáld sé sá sem býr til tónlist sem er gerð yfir langan tíma þó hún hljómi yfir stuttann, það er, pukrast er með upplýsingarnar, og púslað. Ég tengi persónulega spuna við tónsmíðar (sem ég veit að mörgum finnst vafasamt). Mér finnst spuni vera leið til að prófa og þróa hugmyndir, en spuni er ekki tónsmíð og verður aldrei tónsmíð. Hægt er að búa til lag bara í spuna, en það er ekki endilega tónsmíð fyrir mér nema tónsmiðurinn hafi eitt gríðarlegum tíma í að hanna einingarnar sem hann púslar saman í augnablikinu (Schubert, Mozart, Scelsi, Feldman eru dæmi um tónskáld sem virðast oft á tíðum hafa samið dáldið beint en eiga það sameiginlegt að það er mikill þekkingar og forbyggingarbrunnur bakvið það sem þeir gera).

Varðandi þetta með niðurrif. Þetta hefur verið mér mjög hugleikið og ég gæti bloggað um þetta og fyllt þrjátíu síður með milljón óbakkanlegum yfirlýsingum á korteri. Eftir Hardt og Negri kommúnistafyrirlesturinn og ýmissi umræðu um málefni sem tengist andófi hef ég fengið smá ógeð, á sama tíma hef ég fengið ógeð á John Lennonismanum sem hefur tíðkast á mótmælafundum og slíkt, þannig að ég hef verið að velta ýmsu fyrir mér varðandi hryðjuverk og eyðileggingarstarfsemi versus pasifisma, aðgerðarleysi og aðgerðarsinnun og slíkt. Ekki af því að ég hef áhuga á pólitík eða efnahagsmálum heldur einmitt ekki. Ég hef áhuga á því í samhengi við breytingar og hvernig best er að fara að því að gera einhverjar breytingar. Niðurrif tengist því að rífa eitthvað niður sem þegar er til. Þá er maður augljóslega að einbeita sér að því en ekki einhverju öðru. Þá er maður óhjákvæmilega að stíga upp á sama svið, fullur af sjálfsréttlætingu að benda á hvað eitthvað annað er vont og gagnslaust til þess að finna hvað maður er góður. Það sem meira er að það sem maður er á móti er það sem maður elskar, það hittir á viðkvæmann blett, það hittir á staði þar sem eru miklar tilfinningar, aðeins tilviljun ræður því hvorn pólinn maður velur þegar tveir eru, ást eða hatur á einhverju fyrirbæri. Sem dæmi gátum ég og Palli alltaf fengið fólk sem sagðist hata Stefán Hilmarsson til þess að viðurkenna eftir tvö-þrjú lög að það í rauninni elskar Stefán Hilmarsson en ef fólk virtist ekki hafa neinar skoðanir á honum til að byrja með eða bara svona fínn, þá var ekkert hægt að snúa því af því að það voru ekki miklar tilfinningar þarna. Þess vegna finnst mér kommúnista umræðan sem gengur meira út á hvað kapítalismi sé vondur heldur en hvað kommúnismi er, að hljóta að vera drifinn áfram af græðgi í efnislega hluti því það er það sem umræðan snýst um, ekki hugmyndir og sköpun. Svo ætlaði ég að fara í andóf við andófið en fattaði að það er bara noise og tilgangslaust og mótsagnakennt. Þar koma nýju tannhjólin inn. Ef maður gerir byltingu er maður að samþykkja þann valdastrúktur sem er, bara taka við honum og breyta honum. Gjöreyðilegging hlýtur að fela í sér að búa til eitthvað sem gerir annað ónauðsynlegt. Til dæmis ef einhverjir kommar myndu búa til vöurskiptakerfi sín á milli og hætta að vinna og borga skatt og nota peninga, og þetta yrði vinsælt, myndi það hafa miklu meiri eyðileggingarkraft en nokkur bylting sögunnar, því inn í því fælist að breyta sjálfum sér úr gamla viðhorfinu, og búa hægt og rólega til aðra menningu. Þannig held ég að ef femínistar myndu búa til nýtt tungumál sín á milli og byrja að tala það og búa til nýja menningu, fyrst á smáum skala, þá gæti sú menning ef hún gengur vel grafið alfarið undan indó-evrópskri menningu sem hefur alltaf verið karldómineruð og stærstu einstöku menningarsamfélögin hafa notast við þrælahald og imperialisma. Þar er eitthvað sem er byggt inn í tungumálið sem er ekki hægt að komast fram hjá, sérstaklega ekki ef maður heldur áfram að þræta á því tungumáli. Ekki það að það sé tilgangur en ég held af því að tónlist er eldri en tungumál hugsanlega, og sammannleg og jafnvel til hjá dýrum og forverum mannanna, þá geti djúpar breytingar á tónlist haft áhrif á tungumál sem hefur þannig áhrif á alla menningu, þó oft virkar það öfugt. En hvað sem hverju líður þá er ég einarðlega sannfærður um það að uppbygging á einhverju einstöku sé sterkasta niðurrifið.
En ég held að tónskáldið sé mannleg eining sem er óbreytt þvert á allt niðurrif sem kemur alltaf reglulega, snýr hlutunum við en breytir þeim ekki hvað varðar litlu upplýsingarnar.

21 posts

Hér væri gaman að setja inn upplýsingar og reynslusögur af forritum og forritunarmálum og öðru slíku.

Það helsta sem er að finna í minni tölvu er (ekki endilega notað þó):

PureData
Processing
NodeBox
OpenMusic
OpenCV
ReacTIVision
OpenFrameworks
AC Toolbox

flest tengt saman með OSC

Nú er ég orðinn frekar forvitinn að vita hvort það sé eitthvað fleira nýtilegt?  Væri hægt að fá smá pistil frá Dabba Franz um “R” í tónsmíðasamhengi?

21 posts

Nú hafa fleiri bætst við:

Qartz Composer (appl dataflow dæmi)
SuperCollider er að koma sterkur inn og þá m.a. í tengslum við
ixiQuarks Pro v5 frá Þórhalli
Blender (grafík 3d modelling etc hægt að tengja við allt)
AppleScript (er að skoða…)
Python 3.0 (dramatískar breytingar frá fyrri útgáfum skilst mér)
WordPress (er að setja það upp á http://pallivan.uuuq.com/ til að prófa fyrir nýja heimasíðu)

21 posts

Nú er ég að skoða tilraunaforritin:

FLUXUS – http://www.pawfal.org/fluxus/
impromptu – http://impromptu.moso.com.au/
miniAudicle –  http://audicle.cs.princeton.edu/mini/ (sniðug útgáfa af ChucK)

svo er ég að skoða þrívíddarforritin:

Art of Illusion
Wings3D

en þau sökka…

Er að kynnast Blender dáltið og er farinn að geta smá.  Nú vantar mig bara að tengja blenderinn við osc…

Er líka að rifja upp kynnin við SoundHack….

Í stuttu erindi sem ég hélt ekki á hönnunardögum nýverið komu fram steríótýpískar pælingar sem og kannski nýjar spurningar tengdar þessu sem fyrirsögnin segjir. Þetta er kannski ein af stóru tvíhyggjum á síð-tuttugustu öld. Í grein sinni “all sound music of the future” fjallaði John Cage um það hvernig sú tvíhyggja sem þá (fjörutíu og eitthvað) snerist um tónal eða atónal muni í framtíðinni snúast um hljóð vs. tóna. Eins og margir góðir spádómar hefur það kannski ræst að hluta en ekki að öllu leyti. Eflaust hafa margir hugsað eitthvað svipað á sama tíma, fyrr eða síðar. 

klippum hér aðeins á , innskot, önnur tvíhyggja:

Önnur tvíhyggja sem ég hef orðið fyrir barðinu á tengist tónsmíðar og spuni. Eitt sem mér finnst einkar óáhugavert við þennan samanburð er að þetta skyggir á mikilvægari punkta svo sem, bylgjur í vestrænni frammúrstefnu tónlist óháð aðferð síðan 1960.
Tökum samhliða þróun u.þ.b. þriggja fyrirbæra í grófum dráttum síðan þá, hljóðfæratónlist, spunatónlist (og önnur framsækin jaðartónlist sem fellur ekki undir hatt vestrænnar hljóðfæratónlistar) og raftónlist (af ýmsum stærðum og gerðum, inniheldur súbkúltúra)

fyrir 1960
atónal súpa

uppúr 1960
súpa verður oft að massa eða drullu, grunnspurningar um hljóð

uppúr 1970
Óhljóð skoðuð með meira afgerandi hætti
tónar færast upp í yfirtóna og samhljóm þeirra

uppúr 1980
lagt upp í hrærigraut af öllu þessu og því sem á undan fór. Jafnvel farið aftur í tóna og slíkt.

uppúr 1990
samdráttur, redúksjónismi, lower case… þagnir verða stór þáttur

Þótt þetta sé ofureinföldun er þetta svona ákveðið pattern sem mér finnst liggja samhliða í óskyldum en þó skyldum hornum. Þó svo margt malli samhliða þessari þróun þá er þetta ákveðið mynstur. Kannski sameiginlegur undirþáttur sem hefur áhrif á allt.

En alla vega,

1) Hver er ykkar hugmynd um tóna og hljóð, samspil, mikilvægi…?

2) Ef lík hljóð eru sett saman í graut er það þá ekki nær því að vera unison heldur en “hljómur” ef borið er saman við tónalist? Með öðrum orðum, t.d. effektúal tónlist sem er t.d. gestúral í senn, er hún ekki laus við alla harmóníu og kontrapunkt heldur er bara á unisono byrjunarreit, það er lík hljóð hljóma saman?

3) Væri hægt (einstaklingur fyrir sjálfan sig) að skilgreina hljóð í flokka eða skala líkt og tóna þannig að, eins og tóninn c´ er hægt að spila á marga mismunandi hljóðgjafa, að skilgreina einhvern þröskuld á hvenær hljóð er faktískt “sama hljóðið” samkvæmt sambærilegu kerfi ? (ef þið jafnvel notið slíkt eða vitið um slíkt endilega segja)

4) Mér finnst þær bylgjur sem ég lýsti í sögukaflanum vera dæmi um einfeldningshátt, hver bylgja fyrir sig er afleiðing, en engin skörp sín á fagurfræðilegt jafnvægi, sammála ósammala?

5) Við þekkjum óregluleg hljóð meðal annars eftir ákveðnum relatívum samhljómi. Til eru hljóð með beyglaðar eða strekktar yfirtónaraðir sem finna samhljóm á öðrum tíðnum en venjulegir tónar. Er hægt að vinna markvisst með samhljóm og ósamhljóm óræðari tóna eða hljóða?

Þessar spurningar sem þú setur upp í endann eru kannski heldur of erfiðar, kannski réttara sagt að segja að þær gefi alltaf frekar njörvað svar ef maður reynir að vera samkvæmur spurningunum, ég kannski svara þeim öllum með því að segja: ég vinn með Fibonacci-seríuna. 

Spádómurinn um hljóð og tóna má segja að hafi ræst en það er kannski póst-móderníska hugsunin sem hefur haldið aftur að þessari hugsun myndi ég halda í fljótu bragði. Við sjáum að í djassinum er rosalega sterk tónatenging: sækadelíski skalinn upp og svo krúttskalinn niður, allt það spilað yfir alteraðann forhljóm o.s.frv. o.s.frv.

Þetta er víða, sumstaðar er hljóðið í forgrunni en samt ekki, þar sem einhvers konar óhljóð eru notuð til þess að lita lög stemningu, þetta er oft hjá animal collective sem dæmi.

Noise tónlist hins vegar er ekkert annað en hljóðið.

en já ef við færum okkur inní pappírtónlistina, þá finnst mér hafa verið unnið gegn hljóðinu í effektúal-tónlistinni, þar er tónlistin allt að því málfræðilegs eðlis þó að hún hafi tekið út tónanna og sett hljóð í staðinn, ég myndi segja að effektúal-tónlistin er hvað næst tónal og atónal-tónlist að byggingu og eðli. En það má kannski benda á það að svona hugsun hefst ekki fyrr en að konseptið tónal-tónlist varð að raun, hljóðið er m.a. algjörlega í forgrunni í tónlist Ockeghems, tónlistin kemur úr því að „fagna rýminu“, ekki laglínur og hljóma og rhetorík.

Ég verð samt að segja að það er kannski ekki hægt að einfalda tónlist í dag í tón og hljóð, það er svo margt fleira sem spilar inní þetta, það er erfitt að þrjóskast við og setja þetta í tvo flokka þar sem um ræðir mismunandi hlutverk tónlistar í öllum þessum samhengjum. Þar á meðal music theater, rituöl, hljóðinnsetningar og hljóðskúlptúrar.

En svo ég reyni aftur að koma að spurningum þínum, þá verð ég að segja að þessar hugmyndir sem þú varpar fram um að flokka hljóðið er að sjálfsögðu bara tæki sem hver og einn þróar með sér, einsog þú veist er Sound Plasmi Radulescus frekar óskýr skilgreining og haldgott tæki hans yfir hugmynd Radulescus um hljóð, hún er miðuð útfrá honum en er nógu óskýr að fólk geti fundið sig í henni, mætti segja. Palettan getur verið alls konar að gerð.

Jú takk. Þetta var dáldið flókinn upphafspóstur. En svo ég skýri mál mitt. Ef stóra dikótómían í vestrænni tónlist í dag er tónlist sem hljómar eins og lag og tónlist sem hljómar ekki eins og lag að þá er ég ekkert að tala um djass eða animal collective. Ég var að reyna að búa til tímalínu þróunnar í tónlist sem er ekki eins og lag. Ég tel að það sé ákveðið mynstur þróunar sem hefur orðið í tónlist sem er ekki eins og lag sem er eins og ég lýsti 

1.priori kerfi til að losa tóna út úr tónmáli—->2.tónar fara í súpu og verða veggir—–>3.hljóðeðli og samhljóðandi samsetningar hljóða——>4.hrærigrautur af öllu þessu——>5.samdráttur upplýsinga.

Ég tel að í hverju þessu séu margar ólíkar birtingarmyndir, þó þetta sé dálið hlutdræg fullyrðing.

En í þessu undanskildi ég að sjálfsögðu alla tónlist sem er með trommutakt og hefðbundnar laglínur. En mér finnst þetta vera ákveðinn bogi þróunnar í alls kyns „óhlutbundnari tónlist“ (það er ekki hægt að nota orð eins og framsækið lengur því það er notað um allt). Síðnúhyggja myndi ég samt segja að komi skýrt fram í númer 4.(hrærigrautur af öllu saman). En ég er fyrst og fremst að hugsa um hvenær ákveðinn gerð upplýsinga byrjar að vera stunduð í einhverjum mæli.

En dæmi um hvert og eitt myndi ég t.d. segja að væri
1. Seríalismi yfir höfuð, sem og hlutkesti og svoleiðis, fyrsta alspunamússíkin og fleira
2. ýmislegt í 60´sinu, einkum Ligeti, Penderecki, ýmis rauntímaraftónlist o.fl. mér finnst noise tónlist vera hérna (mér finnst ekki mikill eðlis munur á Tudor/Cage 60’s raftónlist og Merzbow, þó svo stílbrigðin og hljóðin breytist)
3. Spektral músík (í frönskum og rúmenskum skilningi), effektúal músík, FM tölvutónlist, sum mínimal tónlist (þó mest af henni hljómi eins og lag).
4. T.d. Nýflækja, Lindberg/Saariaho/skandinavisknutidamusik, post-spektral og ýmis síðnúhyggju afbrigði með mismikið af tónlist sem hljómar eins og lag innan í.
5. Wandelweiser, Onkyo, lower case, redúksjónismi (foreshadow-að í seinni-tíma Feldman,  Nono (þó það sé hvort tveggja tónar) og Cage).

Eins og ég segji, þá er ég að setja fram  fullyrðingar sem ákveðið módel.

En tvíhyggjan milli tóna og hljóðs er oft mjög villandi, t.d. spektral músík og soundplasmi, er í raun hljóðmassar byggðir úr tónum og þá er fókusinn á öðruvísi fenómeni. Oft koma inní það dáldið hefðbundnar consconance/dissonance pælingar. Sennilega verða samt allar svona tvíhyggjur meira og meira rugl með tímanum.

Á hvaða forsendum, til dæmis, geta stakir einstaklingar þá, búið til nýja staðla/forsendur/þeoríur um samhljóm hljóða og tóna?

Já, ég veit samt ekki hvort að svona þvingun á að hlutirnir séu bara svona (listi 1-5) skili einhverju. Ég minnist þess að hafa þurft að vinna verkefni fyrir Kjartan Ólafsson, sem var analýsa á Magnus Lindberg-stykki, sem hægt var að finna töluvert áhugaverða hluti útúr en verkefnið var bara að analýsera stykkið á grundvelli fjölröddunargerðar, morfi hljóma svæða og fleira Calmus-rugls. Með þessum aðferðum fann maður bara það sem maður leitaði að sem að sjálfsögðu var irrelevant fyrir stykkið, svo það er spurning hvernig maður tekur á móti hlutunum, reynir maður að finna kjarnann og fræið í verkinu eða étur maður stöðugt hismið? 

Ég er kannski ekki að fatta þessa umræðu, en ef þú ert að reyna að skapa einhverja algilda nótasjón fyrir öll hljóð í heiminum, mæli ég ekki með því, tónlist er þróun hljóðsins, ekki gerð hljóðsins.

Tilgangurinn með þessum fimm flokkum er fyrir mér að sýna fram á ákveðna þróun, eitt kemur fyrir tilstilli þess á undan. Ég er ekki að þvinga neitt, ég sé þetta bara svona þó svo að það sé hlutdrægt og persónubundið. Svona finnst mér þetta vera. 

Eitt það leiðinlegasta við framúrstefnu er þessi eilífa andstaða. Hún er svo barnaleg. Unglingur í andstöðu stjórnast af foreldrum sínum, með því að gera akkúrat öfugt er hann háður líka. Tvö systkini telja sig vera andstæður en eru alveg eins. Eins og Nam June Paik sagði: “þegar poppkúltúrinn er skemmtilegur er listheimurinn leiðinlegur, þegar poppheimurinn er leiðinlegur er listheimurinn skemmtilegur, alltaf andstætt.” Framúrstefna er alltaf í andstöðu, í andstöðu við hið gamla eða andstöðu við poppheiminn eða andstöðu við aðra t.d. eldri framúrstefnu. Þannig stjórnast hún af ákvörðunum annarra í stað þess að búa til heildræna sýn. Til dæmis: “þessir gera ógeðslega mikið þá ætla ég að gera ógeðslega lítið, þessir nota tóna þá nota ég “hljóð”, þessir nota kerfi ég nota frjálslegri nálgun (eða allt saman öfugt).” Í staðinn er hægt að vega og meta möguleika hljóðs og skynjunnar, hljóðgerðarmöguleika, miðlunarmöguleika og skynjunarmöguleika. Jafnvel bara gróflega. Átta sig á því hvað það er margt sem er nákvæmlega eins og hvað það er margt sem fylgir yfirleitt með í pakka sem enginn hendir út. Átta sig á því að það er hægt að búa til nýjann hljóðveruleika og spyrja sjálfan sig hvernig vill ég að hann sé og hegði sér án þess að einbeita sér að því að gera alltaf hina hliðina á peningnum eða bara velja sér lið. Þegar maður hættir andstöðunni er maður búinn að klippa á þann díalóg sem maður þarf ekki og mun bara halda manni í sama farinu, (þó svo að kannski sé andstaða skeið sem þarf að ganga í gegnum til þess að átta sig á því).

Rétt eins og ég get gert persónulega lýsingu á allri framúrstefnulegri hljóðgerð undanfarin 60 ár og dregið í 5 dilka get ég gert slíkt hið sama við hljóð. Öll hljóð í heiminum. Þar sem ég stend er miðja alheimsins. Ég skipti öllum hljóðum í heiminum sem ég vil nota í tónlist upp í 8 flokka, en sem komið er:

pitslaust púbb
púbb
áherzlupúbb

glitský
brooo
laaa

pjúúú niðrávið
pjúúú uppávið

Eins og bilin sína skipti ég þessu í þrjá yfir flokka. Þetta er allur heimurinn. Allur heimur hljóðsins eins og hann kemur mér fyrir sjónir. Ég er líka að búa til algilda nótasjón fyrir öll hljóð og allan hryn í heiminum. Það er hið eina rétta og það er nauðsynlegt. Þetta er kjarninn fyrir mér. Annað er útfærslu atriði. 8 er alveg nóg til að vinna með, ein áttund, meira að segja oktatóník frekar en díatóník. Sumt af þessu eru venjulega hljóð eða venjulega tónar þó margt geta verið grófur tónn eða hljóð. Ég get flokkað allt hljóð sem ég heyri í einhverja af þessum kategóríum. En þegar ég vil nota þær í tónlist vil ég gefa þeim sértækari merkingu. Hver flokkur er bundinn ákveðnu registeri og dýnamík. Pjúúú er til dæmis eins og gliss en ef ég nota það hefur það ákveðna lögun, byrjar hratt, hægist svo, feidar út. Þessi hljóð lenda saman, heyrast samtímis án þess að vinna að sama markmiðinu endilega. Ég vil yfirleitt nota fáa tóna sem byggja á just intonation eða einhvers konar yfirtóna hlutföllum, en helst vil ég búa til annað kerfi sem tekur hljóðgerð inní jöfnuna. Það hefur mér ekki tekist. Ég vil síðan búa til strangar reglur um hvaða hljóð meiga heyrast saman og hvaða hljóð ekki.

Svona er minn sannleikur um allt hljóð í heiminum. En að sjálfsögðu verður hann þrengri og afmarkaðri með tímanum. Þetta útskýrir kannski hvatann bakvið óskýran upphafspóstinn.

já vá, þetta útskýrir hvert þú varst að fara með umræðuna og vildir eiginlega enda á þessu sem niðurstöðu, sem hefur komið fram. 

Mér finnst þetta spennandi flokkun og hún segir að mér finnst alveg hversu hráa(lága) bitadýpt þú nýtir í tónlistinni, nema að þú lumir á undirflokkun þessara 8 hljóða, við höfum rætt bitadýpt í tónlist og átómatíska listræna ágengni. Svona flokkun myndi alls ekki nýtast manni til að útskýra Sciarrino gestúrur eða eitthvað í Radulescu eða Ablinger, flokkunin væri líkt og Calmus-analýsan, ekki kjarni verkanna. Þetta er sem sé þín palletta og lítur mjög vel út.

Ég ætla að kúpla mig útúr umræðunni þar sem ég hef ekki alveg áhugann á því að búa til eina stranga þeoríu um alla hluti og framleiða útúr því seinna meir, en ég viðurkenni samt að það er ótrúlega gaman að búa til þeóríu.

Calmus analýsan þjónaði ekki tilgangi því þú áttir að gera hana. En hvaða tilgangi þjónar analýsa öðrum en að finna merkingu, sinn skilning í því sem fyrir liggur. Það er enginn flatur tölfræðilegur esperanto skilningur á tónverki og maður mun aldrei komast að því hvernig sá sem smíðaði hugsaði verkið nema hann segji þér það.
Það var ekki markmið mitt að leiða umræðuna yfir í púbb, laaa og pjúúú. Þetta er hugmynd sem ég er að þróa til að nálgast hljóð og tóna  (hvort tveggja). Ég er forvitinn að vita hvernig aðrir hugsa um hljóð og tóna og hvort þetta sé einmitt eitthvað atriði fyrir fólki. Eru aðrir með einhver strangar eða óstrangar aðferðir sem eru skildar eða óskildar því sem ég er að pæla.

ágengur

LÝSINGARORÐ
pushy; aggressive; pushing; obtrusive; intrusive; l. clingy; importunate; high-pressure; hard

Nóg er af fögrum orðum og hvet ég ykkur til að þýða nú nafnið betur á engilsaxnesku 🙂

Gleymdi hinu orðinu:

listrænn
LÝSINGARORÐ
artsy; artistic;
á listrænan hátt: artistically

21 posts

já við höfum hingað til ekki fundið neina viðsættanlega þýðingu á SLÁTUR yfir á ensku og höfum alveg áttað okkur á þessum þýðingum orðanna sem þú bendir hér á. Aðal vandinn virðist vera að skilgreina almennilega hvað það er sem við eigum við með listrænu ágengi og er hér heill umræðuþráður um það efni.  Fyrr en við höfum nálgast einhvern skilning á því er erfitt að berja saman  þýðingu sem skilar meiningunni almennilega að mínu mati.

21 posts

In reply to this post by Gunnar Grímsson

ps. hvaða þýðingu ertu að benda á? Hvar hefuru séð SLÁTUR þýtt?

Ég veit heldur ekki hvað er vísað í hér, en þýðing sem oftast hefur verið notuð er blah blah artistically aggressive composers. Það má kannski deila um aggressive, en er ekki íslenska nafnið nákvæmlega “listrænt ágengra tónskálda” og þar með artistically alveg hárrét?

21 posts

tónsmiða…

In reply to this post by pallivan

Þýtt og þýtt, ég biðst forláts á að nota þetta orð, þetta er náttlega engin helvítis þýðing! (er að reyna að vera ágengur orðsmiður).

Á forsíðu spjallsins hvurs slóð þú ýtir að manni á facebook með ágengum hætti… http://www.slatur.is/index.php?option=com_content&task=view&id=128&Itemid=53

Stendur:

S.L.Á.T.U.R.
A forum for the website of S.L.Á.T.U.R., the Association of Composers Around Reykjavik.

a) þetta kemur mér ekkert við
b) það er alltaf góð ástæða til að skipta sér af
c) þetta enska nafn er svo ólíkt ykkur sem ólíkt ykkur getur verið
d) imo, frekar sleppa því að þýða en nota þetta skrípi
e) þetta kemur mér ekkert við 🙂

In reply to this post by David Brynjar Franzson

ég hefði ekki sagt neitt ef þetta hefði verið þýðingin…

21 posts

já þetta! heldetta sé bráðabirgða skyndi útskýring á því hverjir standi fyrir foruminu frá honum Davíð annar eretta ekki mikið alvarlegra en það.  Jú öll afskipti eru fín!

Styð afskipti, sér í lagi ef ritdeilur vakna. Ég fer í að fixa þetta við tækifæri.

Annars var ég að pæla í orðinu obtrusive. Mér finnst það fyndið og frekar lýsandi miðað við ágengur. Agressive sem við höfum notað er svoldið skrýtið þegar einhvers konar kammertónlist á í hlut. Obtrusive finnst mér falleg þýðing á aggressive og gefur til kynna hvað það er bara pirrandi að vera ágengur. Sá sem er ágengur er aðallega pirrandi. Annað hvort er maður leiðinlegur eða óþolandi. Ef maður er ágengur þá er maður óþolandi.

Já en það er að sjálfsögðu misvísandi mjög að segja að þetta sé tónskáldafélag af tónskáldum umhverfis Reykjavík. Það er kannski fínt ef maður vill segja við útlending, þetta er ekkert fyrir þig.

en alltaf frískandi að sjá ný en kunnugleg nöfn hér í nördaklefanum.

18 posts

Ég fíla obtrusive. Association of Artistically Obtrusive Composers Around Reykjavik, sem útleggs sem A.A.O.C.A. sem allir vita nú hvað þýðir…

haaa… kaldhæðni? Þýðir það eitthvað? Eru það einhver samtök rangeigra alkóhólista með kviðslit getnir í lausaleik?

18 posts

Nei mér fannst þetta bara svo helvíti catchy

importunate er líka spes orð. Aldrei heyrt það held ég.

1 post

Importunate er flott orð. Það útleggst svona á íslensku: ágengur; frekur; aðkallandi. Aðkallandi finnst mér sniðugt. Þýtt aftur yfir á ensku verður það: urgent; pressing; insistent; importunate; immediate; exigent, og öll eiga þessi orð við um eðli listræns ágengi að mínu mati.
Importunate er líka svo óalgengt orð að ólíklegt er að allir skilji það og þá þarf að spyrja eða búa til sína eigin meiningu. Sem þetta bara alveg eins og hið íslenska orð listrænt ágengi, sem er opið fyrir mismunandi skilgreiningum og hver og einn leggur sína merkingu í.
Svo er hið skemmtilega twist að importunate er eins og blanda af important og fortunate.

Já fallegt. Ég Áki ræddum einmitt þegar við vorum  að senda eitthvað fyrir útlanda fyrir nokkru hvað slátur ætti að heita á ensku og vorum sammála um að það þyrfti að vera eitthvað orð sem er laust við samhengi í þessum efnum, ekki augljóst eða algengt í sambandi við “nýlistir”

Já,

en vandamálið er að það skilur ekki nokkur heilvita maður þetta orð. Ef einhver myndi nota það þá yrði hann strax ásakaður um að vera gríðarlega pretentious, er ekki viss um að þetta sé rétta orðið. Obtrusive er mikið betra og skiljanlegra.

Hér væri kannski hægt að ræða málin með rými og tala um pseudo-rými, sem sé rýmistilfinningu í tónlist (aðallega á upptökumiðlinum þar sem þetta mál er mest áberandi), upptökumiðillinn nær þeim punkti að vera tabula rasa er varðar rýmistilfinningu í tónlist, það er í raun hægt að búa til alls konar rýmistilfinningu með tónlistinni. Í poppinu er hvað vinsælast um þessar mundir að blanda sem flestum rýmum saman í eitt, bassinn hljómar kannski eins og inní kassa og svo er einhver synthi sem hljómar eins og úti á engi, synthesa þessa þátta er mikilvæg fyrir að draga fram einhverja nýja nálgun. Það má kalla þetta útópíska akústík sem reynt er að búa til.

Hér er dæmi um eins litla rýmistilfinningu og hægt er:
http://www.youtube.com/watch?v=eg9rYDHivwY

og hér er svona poppflúxusinn fyrir rýminu:
http://www.youtube.com/watch?v=eAev1ZjE3dI

Þessar vangaveltur koma kannski helst útúr því að hafa hlustað á mikið af misgóðu noise-i, oftar en ekki er ekki unnið með þetta aspect, og einhverra hluta vegna finnst manni meira varið í þá tónlist sem vinnur með þetta.

Svo er kannski önnur umræða að tala um þróun tónlistar ef hún byrjar að tala þetta sem element, það voru jú orð Hreins Steingrímssonar (væntanlega fengin frá Svend Nielsen) um það að þróun kveðskaparins hefði ekki getað farið í tónrænni hugsun þar sem aðstæður kveðskaparins voru útivinna og inní torfkofa, að í raun hafi ómeiginleiki stórra rýma skapað nýja aðkomu á tónlist og þar með byrjað þá hugsun um tónbil og hljóma o.s.frv.

Ég held að sú pæling sé reyndar komin frá Hreini sjálfum. Svend pælingarnar voru meira um form og eðli kvæðalaga.
Ég vissi ekki að það væri farið að tíðkast að nota mörg rými í einu. En mér finnst það áhugavert.
Þú ert þá aðallega að hugsa um upptekna tónlist? Ég og Áki höfum oft rætt um hvort það sé ekki óeðli að vera að útbúa rými í öðru rými, þú spilar eitthvað í hátölurum sem eru inn í rými, það er bara kjánaskapur að vera með svona reverb. Eða eins og Áki sagði „það kemur frá djöflinum.“

jám, algjörlega, reverb er smekkleysa, samnorræn og víðari smekkleysa en engu að síður vitnisburður um vott af þessari pælingu, fólk sveitt að vinna í stúdíói og það virðist ekki „sánda“ og sullar reverbi í þetta, en að eigin mati tel ég þessa meðvitund um þetta element koma með meiri notkun headphone-a og þessarar menningar að vera með ipod og walkman, það er í raun verulega súrt, að kúpla einu skynfærinu sínu úr sambandi við umhverfið um stund með því að ýja að annars konar rými heldur en að rýmið gerir ráð fyrir (þá sjónrænt).

Ég vildi beina umræðunni um hið nýnefnda fyrirbæri „sjálfkrafa fyrirfram ágengni“ inn á sér þráð.

Í grunnin er pælingin þessi:

Í gegnum tíðina hafa ákveðnir hlutir verið taldir framsæknir eða framúrstefnulegir. Nú þegar stór hluti lista er sjálfkrafa skilgreindur sem framúrstefnulegur er þá ekki hætta á stöðnun? Ég er með rafhljóð og sprengingar og frjálslegar nótur og fiskabúr á myndvarpa með litum, sem var framsækið 1965, getur slíkt endalaust verið framsækið?

Hugtakið kom frá Davíð þegar hann gagnrýndi fagott-tónleikana fyrir að vera fyrirframágenga. Mín skoðun er sú að konseptið sjálft er kannski fyrirframágengt en séu gerð fullt af öðrum verkum fyrir 10 fagott gildir ekkert annað um það heldur en aðra tónlist og búið er að búa til vettvang fyrir tónlist sem annars hefði ekki getað orðið til, en til þess að það gerist þarf að gera fullt af 10 fagottaverkum.

Svo er augljóslega fyrirframágengt að nota tónsmíðaaðferð eða misbeitingu hljóðfæra sem hefur orðið merkimiði framsækinnar tónlistar.

Þá er annar vinkill á fyrirframágengni. Á miðri 20.öld var mikið um nýjungar og tilraunir. Þá voru í tónlist gaurar eins og t.d. Stockhausen og Cage sem hafa orðið andlit framúrstefnu- og tilraunatónlistar í víðu samhengi. Þessir tveir voru um tíma eins og uppfinningamenn sem reyndu að gera eitthvað alveg nýtt fyrir heiminn í hverju einasta verki. Er best að hugsa þannig, eða er þetta orðið að stöðnun í sjálfu sér? Ef það er alltaf verið að skilgreina hluti út frá akkúrat einu konsepti eða aðferð, nær þetta þá einhverri dýpt og verða verkin ekki bara leikur að undantekningum, undantekningum frá því sem var áður? Pæling.

einnig, gleymdi, verk sem eru alltaf „eitthvað nýtt“ í hverju verki, eru þau þá ekki alltaf phatísk fúnksjón? Testa kanalinn, innihalda engar raunverulegar upplýsingar? Er það ekki líka stig sem mikið af myndlist er á? oooog, eru konseptúal verk (eins og mörg verk sem ég er hrifinn af eftir t.d. alvin lucier eða james tenney) nokkuð annað en phatísk funksjón? (leiðréttu mig davíð ef ég er farinn að misskilja hugtakið).

18 posts

In reply to this post by Guðmundur Steinn Gunnarsson

Byrja á stuttu svari hér.

Ég er algjörlega sammála því að fyrirframágengni getur boðið upp á möguleikann á raunverulegri ágengni. Gagnrýnin á fagottónleikana er ekki sú að möguleikinn sé ekki fyrir hendi, heldur sú að það sé raunveruleg hætta á að tónskáld verði löt þar sem þau telji að þau séu þá þegar ágeng þegar þau skrifa fyrir óhefðbundna samsetningu. Í raun er þetta bara annar flötur á því sem er orðið hefðbundið tónmál nútímatónlistar. Niðurrif hljóðfæra, það sem er skrítið, reaktionismi (í skilgreiningunni að fara aftur til baka til að vera á móti) eru allt hliðar á sama teningnum. Eitt og sér þá er þetta einfaldlega tónmál dagsins í dag alveg eins og fúnktíonal hljómfræði var einu sinn, krómatísk hljómfræði í annan tíma.

Það sem ég er að segja er að það að eitthvað sé skrítið eða nýtt er orðin alveg jafn mikil klisja og önnur yfirborð sem eru í gangi –Þetta uppfyllir skilyrðin sem voru upphaflega sett fram til að skilgreina hina póstmódernísku condition (sem sagt ekki póstmódernisma sem fagurfræði). Samkvæmt þeirri hugmynd þá mun félagsmenningarvélin sverfa tennurnar úr öllu þangað til að það að eitthvað sé nýtt sé ekki lengur raunhæft hugtak þar sem það að vera nýtt sé bara orðinn hluti af tungumáli menningarheimsins. — ég finn nákvæmlega sömu tilfinninguna þegar ég heyri enn eitt lacehman rippoffið og þegar ég heyri eitthvað sem er skrítið (svo lengi sem það gerist innan tónleikastofnunarinnar). Eitthvað meira þarf að vera til staðar. Eitthvað sem grípur athyglina eða veitir mér nýja sín á efniviðinn, hvort sem það eru surg eða eitthvað skrítið.

Skrítið og ágengt er alveg jafn pastoral og tólftónar voru eftir fyrstu fimm verkin.

21 posts

Allt þetta sem þið segið er byggt á hugmyndinni um að setja sig endalaust í samhengi.  Hið kalda samhengi hinna mismunandi kleinuhringja etc. Samhengi sögunnar. It´s been done.  Allt er eins.  Allt er leiðinlegt. Þetta er bara ekki áhugaverð nálgun á viðfangsefnið að mínu mati. Í samhengi verður allt leiðinlegt.  Mannskepnan er fyrirsjánaleg.  Fyrirframágengni er eingöngu til í samhengi.  “Hætta á að tónskáld verði löt” nja er það hætta?  Er það ekki bara persónulegur ósigur frekar en hætta? Nema tónskáldinu finnist það eftirsóknarvert að hafa allt auðvelt.  Ágengni er varla mikið annað en persónuleg.  Seint getur maður verið ágengur í glóbalnútímatónsmíðasamhenginu.  Svo er það með yfirborð verka (hvernig þau hljóma right?) að það er oft erfitt að meta ágengni levelinn út frá því og það ber sennilega að varast.  Allt eru þetta “bara hljóð” og bara leiðinleg því að hljóð og jafnvel þögn eru fyrirsjáanleg og leiðinleg í nútímatónsmíðum eða hvað?

Veit ekki hvernig ég á að endurvarpa öllum þeim hugsunum sem tveir undangengir póstar vöktu. Þakkir!

Vandamál mitt við ýmislegt tengt hinu síhverfula hugtaki síðnúhyggja, eða póst-módernismi er ætíð sú sama. Spurningin er röng og svarið eftir því. Þetta „það er búið að gera allt“ viðhorf finnst mér svo vont að svo mörgu leyti. Það sem er orðið tannlaust er tjáningar og sköpunargeta einstaklinga. Einstaklingur getur ekki lengur skapað því hann hefur tapað tilfinningunni fyrir því að hann geti haft áhrif á umhverfi sitt. Þetta er útkoma fjöldaframleiðslu og staðlavæðingarinnar sem henni fylgir. Þetta pómó dæmi er svona singularity pæling um einhvern svakalegan endanleika alls.

Of mikið samhengi, eða samhengið er vitlaust, þ.e. það er margt sameiginlegt með forn-grískri og forn-kínverskri tónlist og sennilega eitthvað annað með forn-egypskri. En það er ekki áhugavert hvernig þetta er allt það sama, heldur hin óútskýranlegu smáatriði sem gera tónlistina sérstaka og því miður fáum við aldrei að heyra hana, og setja okkur inn í framandi hljóð og hugmyndaheim. Hvað þótti nýtt og / eða framúrstefnulegt í þessum menningarheimum verður ómögulegt að segja. En sambærileg samfélög geta sjálfkrafa af sér sambærilegar hugmyndir (s.s. lýðræði, eingyðistrú, fimmundastillingu…). Aðstæðurnar sem við erum í núna eru allt aðrar út af staðlavæðingu seinustu 200 ára. Það birtist vel í því að einhvern tímann þótti ekkert ágengt við að setja nýjustu hljóðfærin inn í nýjustu verkin en nú eru allir hlutir „orðnir til“ þannig að maður velur bara presetana sem er búið að stilla upp fyrir framan mann. Þess vegna var hljóðfærasamsetning Pierrot Lunaire framsækin, af því að þó iðnbyltingin væri ekki komin lengra en raun bar vitni, þá var möguleikalokunin í hugum fólks og vald einstaklings yfir umhverfi sínu orðið svo mikið minna. Nútímamaðurinn býr ekki til neitt í umhverfi sínu og býr sér til persónuleika sinn með því að velja preseta.
Á þennan hátt held ég að fólki gangi inn í að vera „framúrstefnulegt“ rétt eins og það ákveður að drekka kók, eða drekka ekki kók. Þó maður þurfi að skrolla aðeins lengra niður til að velja „framúrstefnulegt“ er það samt preset eins og u2 og coke. Það er út af þessu sem mér finnst nauðsyn að búa til nýja staðla, því það er það eina sem getur verndað mann frá því að dragast inn í straum og aðdráttarafl almennra staðla.

Hafi maður eigin staðla í kringum eitthvað er í rauninni alveg sama hvernig það er. Það mun skilja sig úr í stærra samhengi, nema allir hermi eftir því og þá er það bylting. Stóra blekking síðnúhyggjunar er sú að allt sé svo fjölbreytt nú til dags en hafi aldrei verið það áður í neinu samfélagi. Það er algjör misskilningur. En hegðun upplýsingana er öðru vísi út af tækninni. Það hefur aldrei verið til fleira fólk í heiminum en aldrei áður í sögunni hefur öll tónlist verið eins lík. Þess vegna held ég að yfirleitt þegar fólk gerir bara „eitthvað skrýtið“ þá er það ekkert svo skrýtið og það er alltaf á öðrum hvorum endanum í einhverri dichotómíu (tónal-atónal, tónar-hljóð, gestúral-uppslitið) og skapar aldrei nýja menningarlega samræðu. Þetta snýst í raun um samhengi, held ég. Dichotómían forðar fólki frá raunverulegum nýjungum í menningarsamræðunni, því fólk velur sér bara lið í stað þess að skapa. Persónan er bara til í samfélaginu og hið persónulega er oft svo mikil blekking, því einstaklingurinn gerir sér ekki grein fyrir hvað hann er mikill júniform partur af risa massa.

Persónulega hef ég bara áhuga á tónlist, útfrá yfirborðinu, þ.e. ef það er ekki áhugavert hef ég engan áhuga á að vita meira um verkið.

18 posts

Ég hef tekið eftir í umræðunni hér á síðunni og annarstaðar að orðið gestúral er oft notað sem neikvætt orð yfir tónlist sem ekki fellur í kramið. Ég er búinn að vera að velta fyrir mér hvort þetta sé réttnefni og hvað það nákvæmlega er sem átt er við með þessu. Til að nota þetta sem fúkyrði þá verðum við að skilgreina þessi hugtök aðeins betur og í þeim tilgangi hendi ég hérna út nokkrum skilgreiningum til að byrja með.

Gestúral
Sögulega er gestúral tónlist, tónlist þar sem sama útlína eða gestúra er notuð sem template í einhverri vídd. Dæmi um gestúru væri þá t.d. hratt arpeggíó upp á við og svo hægur skali niður á við á eftir. Þetta template gæti verið sett ofan á hvaða hljómsvæði sem er, eða teygt í tíma og eða tónvídd (register). Sú gagnrýni sem oftast heyrist á slíka tónlist er að slíkar gestúrur séu í raun ekkert annað en mótíf og að tónlist sem sé unnin með þessari aðferðarfræði sé því í grunninn séð byggð á 19. aldar aðferðarfræði (klassískt developmental form). Fyrirvikið er þessi tónlist gamaldags. Dæmi eru t.d. mörg verk eftir Pierre Boulez. Gestúrur eru líka oft gagnrýndar fyrir að vera emotífar. Gestúral hugtakið segir ekkert um ytra form verksins.

Meta-Gestúral
Orðverpi. Þetta er ekki beint til sem hugtak og flest allir sem ég þekki nota mismunandi orð yfir þetta. Þetta er þegar gestúra er ekki lengur á lókal levelinu heldur er orðin formeining. Dæmi gæti verið templatið stuttar-nótur / langar-nótur og gert í heilli hljómsveit. Undir þetta flokkast fullt af verkum, allt frá Xenakis (Metastasis) og Ligeti (Atmospheres), yfir í sum hljómsveitarverk spektralistanna og fullt af IRCAM verkum (það er rosalega auðvellt að gera bæði þetta og gestúral tónlist í openmusic).

Effektúal
Þetta er held ég fyrirbærið sem oftast er ruglað saman við gestúral (hugsanlega afþví bæði geta verið í gangi í einu). Effektúal tónlist er það sem Guðmundur Steinn kallar vúsh-bang fyrirbærið í tónlist Lachenman. Þetta er þegar hljóð og form renna saman á vissum punktum þannig að öll vötn liggja að atburði og svo gerist atburðurinn og allt brotnar upp út frá honum. Sennilega klisja númer 1 síðustu 15 árin.

Cellular
Þetta er annað fyrirbæri sem oft er ruglað saman við gestúral tónlist. Þetta er t.d. Ferneyhough eða Spahlinger. Tónlist sem er gerð úr elementum sem eru stærri en bara nótur eða hljóð sem er raðað saman. Fyrir vikið getur hún verið meta-gestúral eða effektúal, en er í raun aldrei straight up gestúral.

Aha, þetta eru góðar og þarfar orðskýringar. Sjálfur tel ég mig hafa hrært þessum hlutum saman. Er einmitt að spá í að brjóta odd á oflæti í verki sem ég er að gera með bút sem er þá effektúal á svo ýktan hátt að það verður fáranlegt og teiknimyndalegt.

Ég veit núna alveg hvað þú ert að meina með gestúral, en lachenmann er oft bæði í senn effektúal og gestúral. Isabel Mundry er dæmi um tónskáld sem er mjög gestúral. En hvað myndirðu segja um James Dillon? Verður hann ekki gestúral á köflum?

Eru ekki til íslensk orð yfir posture og gesture? Hvernig tónlist er postjúral?

18 posts

Ég veit ekki hvernig tónlist postjúral væri, kannski pínulítið í áttina að eldri verkum Richard Barret þar sem verkin taka eina afstæðu og hamra á henni. Ég las eitthvað um þetta nýlega varðandi tungumál, þarf að rifja það upp.

James Dillon er pottþét gestúral. Þetta er eitthvað sem kom fyrir stórann hluta af annari kynslóð á harðri nýflækju. Kannski ráð að setja fram upphaflegu nýflækjuskilgreininguna þar sem hún er allt önnur en sú skilgreining sem við notum í dag.

Nýflækja
Tónlist þar sem tónskáldið byrjar með bút af efni (oft heimasoðinn) og greinir hvaða tengsl eru á milli nótnanna sem eru í þessu efni (takið eftir að hér nota ég orðið nótur, ekki hljóð eða sellur). Stærðfræðileg hlutföll í rhythma og tónhegðun eru tekin í sundur og könnuð Í TÓNLISTINNI, ekki fyrst greind utan hennar og svo sett saman. Eftir að eitthvað er fest á blað þá er það greint og þær upplýsingar og það ljós sem þær varpa á upphaflega ástandið nýttar til að halda áfram. Greining og tónsmíð renna saman í eitt. Þessi aðferð bíður augljóslega ekki upp á mjög löng verk og féll um sjálfa sig á einu eða tveim árum. Merkilegt nokk þá voru þetta aðallega nemendur þeirra sem við nú köllum nýflækjutónskáld frekar en þeir sjálfir. Oft er þetta kallað Freiburg skólinn. Þetta er í raun öfga developmental aðferðafræði þar sem er ekki einu sinni neitt mótífískt til staðar til að vinna úr.

Lausnin á lengdarvandamálinu var að nota reservoir (lón) af fyrirfram útbúnum generatífu tónefni. Hljóma, rhythma, etc. Og eins og allir geta séð þá hlýtur það að stefna í áttina að gestúral tónsmíðum. Pattern sem eru dregin úr upphafinu eru notuð sem template og nótur teknar úr þessum lónum (sem oft eru á einhverskonar rótation eða prógression í gegnum sína vídd) notaðar sem element.

Þetta þýðir líka að þegar engin er andagiftin í því sem fólk er að vinna með þá endar þetta bara sem hrein gestúraltónlist, nema stundum ekki einu sinni með gestúru í. Þetta er það sem við núna köllum oft nýflækju.

Önnur arfleifð nýflækjunnar er á hinn boginn obsessive áhugi á efnivið og aðferðarfræði sem snýr að því að kanna á associatífskann hátt hvað sé í upphafsefniviðnum. Barrett og Spahlinger eru báðir í þessa áttina.

p.s. Effektúal sem verður öfgakennt hlýtur að vera gott. Það varpar nýju ljósi á fyrirbærið.

já, einmitt, kærkomið. Þetta sem þú lýsir um frumnýfljækju er ekki alólíkt lýsingum Þráins á aðferðum Donatoni, en sú vitneskja er líklega komin frá Atla Ingólfs. Líklega eru þó smáatriði og bókstafstrú aðferðarinnar mjög ólík (augljóslega þar sem tónlistin hljómar ekkert lík). En eins og sumir strúktúralískir bókmenntafræðingar hafa talað um að það séu bara til nokkrar gerðir af sögum, kannski eru í grunnin bara til nokkrar tónsmíðaaðferðir. T.d. er developing variation í raun ekki eins dæmi fyrir vestræna 19.aldar tónlist heldur finnst þetta líka í ýmissi tónlist frá ýmsum heimshornum, samdri og spunninni.

En hverjir myndirðu segja að hefðu verið í frum orthodox þrusunýflækju

Klaus K. Hübler? Dillon og Barrett þegar þeir voru að byrja?

18 posts

Það sem mér hefur skilist með donatoni aðferðarfræðina þá er hún skild en munurinn sá að hann kannar hlutina í gegnum varieraða endurtekningu á meðan nýflækjan sækir oft í eins litla endurtekningu frá takti til takts og hægt er. Formin hans eru greinar (arboritions) í Xenakis hugmyndafræðinni þar sem hægt er að rekja skildleika hvers takts að upphafi hverrar greinar og upphaf hverrar greinar að stofninum.

Upphaflega nýflækjan eru Klaus K. Hubler og minni spámenn. Held það sé enginn raunverulega þekktur í þeim hópi. Barret, Dillon og Chris Dench sem eru enska nýflækjan eru seinna tilkomnir (nema kannski Dillon, hann gæti fallið í upphafshópinn þó svo hann sé ekki tengdur Freiburg). Þeir eru skildari Ferneyhough og Finnissy hugmyndafræðinni sem er rótin að Freiburg nýflækjunni. Barret, Finnissy og Ferneyhough eru allir minna strict og meira tengdir annað hvortspuna tónlist eða hljóð yfirborði.

hljóðyfirborði, s.s. nota extended techniques til að vinna með hljóð en ekki bara tóna?

já, og sótti Donatoni í Xenakis hugmyndafræði eða er það þín útskýring á fyrirbærinu?

18 posts

In reply to this post by Guðmundur Steinn Gunnarsson

nei sem sagt í því að tónlistin er heyrð, i.e. spahlinger hugmyndarfræðin. Tónlist er eitthvað sem þú heyrir, upphaflega nýflækjan ignoraði það.

18 posts

In reply to this post by Guðmundur Steinn Gunnarsson

Nei þetta er bara mín útskýring, hef ekki glóru um hvaðan hann fékk hugmyndina.

Svo eru önnur orð sem ég hef heyrt víða en finnst stundum villandi, eða eru notuð til að þýða fleira en eitt, einkum orð af latnesku bergi.

t.d. idiomatic, ég hef heyrt þetta sagt af Dönum, Þjóðverjum, Könum og Davíð. En það fer þó eftir samhengi, en ég hef heyrt orðið idiomatic notað í þeim skilningi að það sé verið að notast við ákveðið tónmál eða geira, einnig í spuna (idiomatic og non-idiomatic improvisation) og svo idiomatísk hljóð, sem þýðir, hljóð sem bara þetta hljóðfæri getur gert og eru ekki eins og nótan tvístrikað es sem hægt er að færa á milli hljóðfæra.

svo eru orð eins og strata, interpolation og fleiri sem ég man ekki alveg sem ég tel mig hafa heyrt í dáldið ólíku samhengi, þó svo að orðin séu mikið notuð í tónsmíðamáli.

18 posts

Þori ekki að fara með neina algjöra skilgreiningu á strata, en interpolation er eftir því sem ég kemst næst í eigu spektralista og er því hægt að definera sem gradual breytingu frá einu objekti yfir í annað á algjörlega físískann hátt. Ekkert subjective, algjörlega físískt, eins og t.d. að interpolera einum rhythma yfir í annann er að taka gildin í fyrri rhythmanum og svo breyta þeim í skrefum í áttina að skotmarks rhythmanum.

Dæmi:

1 3 5 1 yfir í 2 7 4 9 í fimm skrefum. Reglan væri þá að taka rhytma A og draga hann frá rhytma B og svo deila með fjölda skrefa og svo einfaldlega leggja við. Svo eru til góðar og gildar reglur um hvernig maður bætir gildum inní eða fellir þau út.

1     3     5     1
1.2  3.8   4.8  2.6
1.4  4.6   4.6  4.2
1.6  5.4   4.4  5.8
1.8  6.2   4.2  7.4
2  7        4     9

Ef við nálgum þetta þá er það
1 3 5 1
1 4 5 3
1 5 5 4
2 5 4 7
2 7 4 9

Þetta er náttúrulega alveg hreint glötuð tónsmíðaaðferð og engin heilvita maður myndi nokkrusinni nota hana. Þetta má finna í næstum öllum heldri manna spektral verkum.

Þeir sem helst eru á móti þessari tækni vilja meina að betra sé að nota umverpingu (permutation), þar sem að það sé “tónlistarlegra” hvað sem það þýðir. Aðal gallinn er sennilega að þetta er frekar fyrirsjáanlegt og manni fer að leiðast þegar maður fattar að þetta er í gangi. Maður endurskilgreinir eininguna sem “interpolation” í staðin fyrir að hlusta á rhythmann.

Ein umverping sem kemur upp í hugann er að byrja á einum punkti og fyrir hvert gildi sem ekki er í targetinu þá sé tekið random gildi einhverstaðar á milli þessara tveggja númera. Þetta þýðir að ef að target númer kemur upp í réttu hólfi þá er því haldið út umverpinguna.
1 3 5 1
1 4 4 6
1 6 4 4
2 4 4 6
2 3 4 2
2 6 4 8
2 7 4 5
2 7 4 9

Interpolation reglan gildir líka um hljóma. Sennilega eru einhverjar hugmyndafræðir sem gera ekki þennan greinarmun eða gera hann öðruvísi en svona lærði ég þetta.

Idiomatic er miklu loðnara afþví að idiomatísk spilunartækni á píanó er hvernig maður heldur höndunum þegar maður spilar Rachmaninoff en idiomatísk hljóð píanósins eru hvað sem kemur út þegar maður lemur það með hamri.

Vill endilega að einhver finni betri skilgreiningu á því.

En þegar um er að ræða interpólasjón í spektral músík, þá virkar þetta alltaf frekar ljóðrænt og rómantískt, t.d. Partiels ferðast á milli ástanda sem eru hljómræn eða óhljómræn, en þau eru ólík að lengd og viðsnúningarpunktar mynda ákveðna hápunkta sem eru misháir og interpolation ferlin eru mislöng þannig að úr verður „tónlistarlegt ferðalag“ í hefðbundnum skilningi. Mjög fallegt verk samt.
Þetta er mjög ólíkt Hollenskri og Amerískri interpolation, sem er bara hrein leið frá A yfir í B. Þannig eru t.d. mjög mörg verk eftir Tenney og eftirmenn. Galdurinn í þessu er því að búa til ferli sem er nógu áhugavert í stað þess að búa narratíf úr röð ólíkra ferla og smyrja svo sultu og rjóma utan á sem ég er sannfærður um að Grisey og félagar hafi stundað.
En þetta er dikótómía milli, norður- og suður-Evrópu, Germana og Rómana, Mótmælenda og Kaþólikka. Frænka mín sem er prestur var um daginn að tala um hvernig kaþólikkar hafa strangar reglur, en þær eru alltaf til umræðu, á meðan í lúterstrú hafa reglur alltaf bara verið reglur. Kaþólikkarnir skrifta og ræða málin, Mótmælendurnir fylgja bara reglunum, en reyna kannski að hafa þær ekkert of hevví í staðinn.

Já svo vantar mig fyllingu í skilning minn á Cellular. Geturðu, Davíð, sagt aðeins meira um það. Þá er bara einhver grunn eining, sem gæti verið í senn tónar/hljóð/samhljómur/hrynur og svo er unnið með þessa heild sem einingu?, no?

In reply to this post by Guðmundur Steinn Gunnarsson

Góður punktur með Kaþólsku v.s. Lúterstrú. Hef oft heyrt þetta sem útskýringu á muninum á franskri og þýskri menningu, en þá er spurningin barasta hvar allar hinar miðevrópuþjóðirnar falla inní. Hvar eru kalvinistarnir í þessu.

Hvað varðar interpolation þá held ég mig við að það sé sama tæknin hjá bæði Tenney og Grisey. Munurinn er sá hvort aðferðin sé formið eða sé tækni sem er notuð (eins og þú segir til að setja rjóma og sykur á).
Hvað varðar partiels þá er ekki interpolation á ferðinni í hljómunum. Ég held að bassinn í byrjuninni sé að interpolera á milli einhverra tveggja fyrirbæra, en hljómaaðferðin er sú að hann transponerara alltaf niður um áttund nótum á milli hvers attacks til að fá ómstríðari hljóm. Ekki hrein interpolation þar því það er spectral prócess þar sem fýsísk atriði leggja endapunktinn fyrir, en ekki einhver fyrirframgefin punktur. Þetta er prócess, ekki interpolation.

Þó svo Grisey hafi farið að vinna með sykur og rjóma síðar meir þá er held ég rosalega lítið frelsi í partiels og næstum allt er prócess, nema hvernig þeir eru settir saman sem er narratífa formið.

In reply to this post by Guðmundur Steinn Gunnarsson

Ég kann enga algilda skilgreiningu og nota orðið mismunandi, en sennilega er best að lýta á það sem tónlist sem notar object sem eru stærri en rhythma / pitch hnitakerfið. T.d. er marsin hans Páls cellular, þó reyndar gangi sú tónlist sem ég vanalega á við þegar ég nota orðið meira overlapping. Þá er yfirborðið eitthvað sem verður til úr composite samsetningu af yfirfallandi sellum frekar en úr línulegri röð nótna.

18 posts

In reply to this post by Guðmundur Steinn Gunnarsson

Hér er líka kannski hægt að spá aðeins í grundvallar muninum á tveimur algengum formum í nútímatónlist (ég er að leggja þetta fram sem sögulegt og sé alls ekki að þetta séu nein uhr-form sem séu endilega gild lengur).

1) Developmental form kom upp hér og Guðmundur segir að hugsanlega sé þetta kross menningarleg nálgun. Sennilega er hægt að kenna tungumálsgetu mannskepnunnar að einhverju leyti um það að þetta form er jafn algengt og raun ber vitni. Þetta myndu vera öll form sem byggja upp á því að þróa eitthvað innan tónlistarinnar. Lachenman er dæmi um hreint developmental form.

Persónulega finnst mér developmental form geta verið bæði ömurlegt og rábært og ég fæ ekki séð að forminu sé um að kenna að mikið af vondri tónlist sé skrifuð innan afbrigða þess.

2) Exposition form. Þetta væri þá t.d. sum Tenney stykki, eða conecptual stykki, þar sem hugmyndin er verkið og ekkert subjectíft fær að koma inn í stykkið eftir að allar ákvarðanir um hugmyndina / prócessin hafa verið teknar. Flest prócess stykki myndu falla í þennan flokk.

Flest verk eru hvorugt eða bæði. Partials er ekki beint developmental, en hljómar þannig af því það ferðast á milli hljóðheima á subjectífan hátt þó svo prócessarnir séu harðir á meðan á þeim stendur. Xenakis semur svipað. Annað afbrygði er developmental surface ofan á harðann prócess, t.d. Ferneyhough. Þriðja afbrygðið er t.d. Donatoni sem er frekar bokstafleg development ofan á soft prócess. Seinni tíma spektralistar fóru ansi mikið út á þessa braut líka.

Þetta er djeskoti góð útlistun, takk fyrir. En áttu þá við að munurinn á interpolation og prósess er í raun að interpolation er ströng aðferð en prósess er frjálslegra ferðalag frá einu ástandi yfir í annað, eða jafnvel að interpolation sé svona undirgrein prósess.
En í Partiels eru hápunktarnir alltaf til skiptis harmónískir og inharmónískir og eru því alltaf að flakka í sitthvora áttina (svona tonic dominant), ikke?

Geturðu fyllt fyrir mér hvað þú meinar með process vs. interpolation.

Svo erum ég og Palli með tónsmíðaaðferð sem heitir mömminn og pöbbinn. Það er náttúrulega fræðilega séð varíasjón af einhverjum eldir aðferðum en grunnkonseptið er að þú ert með tvo hluti A og B, þeir koma til skiptis og morfast á hvorn annan og úr verður lillinn AB. Svo koma AB og C og fara að makast á sama hátt og svo fram vegis og svo famvegis. Fleiri varísjónir eru með eða án (sorrý) sifjaspells, með kynjum, með sjálfkynhneigðum einingum, með samkynhneigðum köflum, osfrv.

Ég á við að interpolation sé sub-týpa af prósess og margir prósessar séu ekki interpolation. T.d. er consonant / dissonant flakkið í partiels dæmi um prócess sem er ekki interpolation (einhverntíma heyrði ég Murail segja að þetta væri distortion prósess, i.e. spectrúmið er í raun distortað meir og meir eftir því sem á líður).

Interpolation er sem sagt strict undirtýpa af prósess.

Prósess er ekki endilega strict, hann gæti verið einhverskonar heuristic nálgun sem tónskáld notar til að fara frá A yfir í B. Er reyndar ekki alveg viss um að þetta sé rétt, kannski prócess sé alltaf strict?

Þarna kemur líka inn í spurningin um muninn á kerfi (system), aðferð (method) og aðferðarfræði (methodology).

Kerfi
Kerfi er eitthvað sem er strict, t.d. er integral serialismi kerfi. Um leið og parametrarnir fyrir kerfið hafa verið settir inn (i.e. hvaða rótation er í notkun á hvaða leveli, svo sem tónhæð, tónlengd, tónlitur, etc) þá framleiðir kerfið yfirborðið frá þeim punkti þangað til klipt er á eða nýjir parametrar eru plöggaðir inn.

Aðferð
Aðferð er eitthvað sem er generatíft (eða subraktíft), en á ekki endilega við á öllum levelum og tónskáldið getur notað þegar honum sýnist. Ef þessi skilgreining er notuð þá er t.d. distortionin í partiels aðferð. Mikið af tæknilegum atriðum í spektralisma eru oft kerfi sem eru notuð sem aðferð sem flækir málið aðeins. Flestir prócessar eru aðferir, kannski allir og öfugt.

Aðferðarfræði
Aðferðarfræði er þá hópur af aðferðum sem eru notaðar á subjektífann hátt. Serialismi byggir á kerfi, Spektralismi á aðferðarfræði.

Ég hefði líka áhuga á að vita á hvern hátt er Mömminn og Pöbbin frábrugðin almennu developmental formi? Í Beethoven má oft finna nákvæmlega þessa aðferð nema að hann notar alltaf recapitulation eins og ætlast var til af honum sem rústar því að maður heyri formið svona, en ef maður lítur á framsögu og úrvinnslu í mörgum sinfoníunum þá myndi þessi lýsing eiga við þar nema að sennilega eru A og B þar miklu stærri eyndir en það sem þú átt við eða hvað?

Takk fyrir þessar skýringar.

Varðandi mömminn og pöbbinn er ég ekki að segja að þetta sé ekki einhvers konar developmental form, en það hefur afmörkuð einkenni og á við afmarkaða hluti. Það sem er spes við það er hraði skiptinga og endalaus innsetning af nýju efni. En eins og skrefhindran mín er það sama og kanón, en hún er takmarkaðri og gerir minna eins og samplerinn sem ég bjó til í gær. Séreinkennin eru þau að aðferðin og notagildið er takmarkaðra og því eru færri möguleikar á útkomum og þar með sterkari sérkenni. Ég þekki ekki þennan Beethoven sem þú talar um, en mig grunar að hans form sé það sem ég og palli kölluðum upprunalega pöddinn, en það er svoleiðis mömminn pöbbinn kort sem vísa mikið inn á við og fara í lokaða hringi og mynda symmetrísk mynstur. Samkvæmt ættfræði og afbrigðasálfræði væri það kallað sifjaspell, s.s. allar hugmyndirnar eru frændfólk. Það telst oft ekki gott, en það er hægt að prufa það í formi.
En mömminn pöbbinn formið í sinni hreinustu mynd, er einhvern veginn svona (Páll leiðréttu ef þú ert ósammála):

þrep 1

mjááá
voff
mjá
vóff
mjáaf
váff
mjáof
vjáf

þrep 2

vjáf
laaa
vjaf
laaaf
vja
laaf
vjaa
laf
vjaaa
láf
vaaa
ljáf

þrep 3

ljáf
rrrr
ljárf
rrrf
ljárrf
rrrárf
ljárr
rrjárf
lrárr
rjálfr

og svo framvegis.

En svo með aðrar skilgreiningar.

með subjektív og objektív þá hef ég lært íslensku orðin hlutlægni og hlutdrægni. Svo segja sumir huglægni og hlutlægni. Hlutlægni hlýtur að þýða objektívt í báðum þessum samhengjum en ég tel mig hafa séð það vera notað í villandi samhengi.

Svo vil ég fyrst við erum að tala um oftsamanruglaðar skilgreiningar þá langar mig að greiða úr tveim hugtökum sem hafa farið í kássu í mörgum bókum og fleiru.

Indeterminacy, er orð sem John Cage notaði yfir það sem hann vara að gera 1957-eitthvað og Wolf, Feldman og Brown þar á undan. Orðið táknar að í verkinu séu óskilgreindir þættir sem þarf að „realisera“ fyrir flutning. Aldrei var þetta orð notað af þessum mönnum yfir verk þar sem ætlast er til að flytjandinn taki ákvarðanir eða spinni í rauntíma. Eina undantekningin myndu vera leikjakerfi Christian Wolf.

Aleatory, er orð sem Boulez notaði yfir verk sem hann gerði þar sem hægt er að velja nokkra mögulega búta, en þeir eru líka valdir áður en að sjálfum flutningnum kemur.

Tónsmíðar sem gera mikið ráð fyrir ákvörðunum í rauntíma verða svo seinni tíma fyrirbæri og er tengdara spunatónlist og er meira skilt t.d. Cardew.

Með þessum undarlega skýrða þræði vil ég búa til vettvang fyrir nokkrar sambærilegar umræður sem hafa verið að myndast á ýmsu vígstöðvum. Það sem mér finnst hafa verið ákveðnar tengdar umræður eru:

boðfræði/upplýsingafræði

sálfræði og tónlist (annars vegar dbf og ýmsar nýjar pælingar og svo gestalt Tenney´s)

málvísindi og tónlist (á það við?, hversu sambærileg er tónlist við tungumál? málvísindi reglur/málvísindi tölfræði?)

Þetta virkar kannski ónákvæmt og helst til yfirgripsmikið en í þessum umræðum hef ég borið kennsl á sambærileg þemu. Þar á meðal er eðli endurtekninga og vísana í efni, auðkenni og aðgreining efnis í hljóðheimi, virkni forms og hryns (makró og míkró hryns) Og vil ég því varpa fram nokkrum spurningum til að byrja þetta.

1. Endurtekningar. Skilningur eða möguleiki á skilningi er búinn til í gegnum ákveðinn level af endurtekningum. Öll ofangreind fræði virðast sammála um að eftir þriðju endurtekningu (eða birtingu á svipuðu) getur hlustandi greint og þekkt fyrirbæri og borið kennsl á það og þaðan er hægt að fara að vísa í það.

2. Endurtekningarnar fá mig til að hugsa um tónskáld eins og Donatoni og Morton Feldman, verkin búa til tungumál í framvindu verksins. Davíð sagði í grein sinni að hann hefði ekki áhuga á instant sköpun tungumáls innan verks síns. Skyldi ég hann rétt, er hann að tala um sama hlutinn?

3. Hvaða önnur tæki skapa auðkenni sem hægt er að vísa í í framvindu verks, og er það yfir höfuð gott eða slæmt, nauðsynlegt eða ónauðsynlegt?

Ókei þetta var of óskýrt til að nokkur heilvita maður myndi svara því, en mótivasjónin var sú að ég hef heyrt svipaðar pælingar ræddar nýlega úr ýmsum áttum og pælingarnar kenna sig við mismunandi ótónlistarleg fræði. Þá er ég að hugsa um svipaðar pælingar sem ég hef séð í Meta-Hodos, greinum Davíðs sem nota sálfræði, upplýsingafræði pælingum Þráins, og almennum pælingum um generatíva þeoríu (málfæðifyrirmynd) og tónlist. Þemun eru alltaf þessi, hvað er eining, hvernig merkir eining sig, hvernig greinir maður mun á einingum, hvernig vísar eining í aðra, hvað tengjir maður saman og af hverju og hvað dregur maður sundur eða út úr og af hverju.

Til að koma umræðu af stað ætla ég að setja fram þessa einföldu, banal og klisjukenndu spurningu: „Er tónlist tungumál?“

Er tónlist tungumál? Þetta er skemmtileg spurning og ég held að alltof margir hafi rómantíkerað illa í buxurnar með því að halda því fram. Tónlist er ekki bara tungumál, ég aðhyllist allar pælingar sem að koma frá Austurheimi sem snúast um lækningarmátt hljóða. En engu að síður verð ég að nefna að það er margt sem hægt er að nota í tónlist sem skylst fyrir tilstilli tungumálsins og okkar hugsun í tungumáli (einsog að læra að kóða er ekki bara að læra skipanir heldur einnig að geta hugsað hlutina á lógískan hátt svo hægt sé að útbúa kóðann).

Í BA-ritgerðinni minni fer ég út í hugmyndina um tungumál í boðfræðinni, að í raun er skilgreiningin á tungumáli slík að um sé að ræða lærð boð (e. signal) (myndar boðsafn (e. alphabet)) sem geta skapað innri fúnksjón í samhengi í tjámiði (e. message) en á hinn bóginn eru boðin afkóðuð af móttakandanum sem lestur í þessu boðsafni (þau eru sem sé afkóðuð tvisvar sinnum sem boð í boðsafni og sem partur af tjámiði), hvert og eitt boð er afkóðað eftir því hvaða meiningu það beri með sér samkvæmt boðsafninu en einnig er tjámiðið lesið útfrá samhengi þeirra meiningar. Þetta er nokkuð flókið í boðfræðinni en það verður að taka fram að ekki er hægt að tjá meiningu (e. meaning) í tjáskiptum án fyrirfram skilgreinds boðsafns. Hér verðið þið að opna hugann um hvað meining er.

Þess vegna bar ég þetta saman við tónlistina er varðar atónal- og tónal-tónmál í tónlist. Í tónal-tónmálinu komum við að fyrirfram ákveðnu tungumáli sem við lærum inn á (mögulega vegna einfaldleikans og jafnvel einhverrar sækóakústík (er ekki hrifinn af þannig umræðu)). Það er til forhljómur og grunntónn, við skiljum hann í samhengi og ekki. Að auki þessari fúnskjón er reynt að imitera ræðulistina í gegnum laghendingar og slíkt í tónmáli, markvisst er reynt að herma eftir expressjónum í talanda máli. Mér skylst líka að Bach hafi verið ótrúlega hrifinn af textum um rhetorík upp á það hvernig gera eigi ræðu, þ.e. formræna hennar og slíkt og að öllum líkindum hefur það drifið inn í tónlistina hans.

Expressjónin í laghendingum er það eina sem varð eftir í þróuninni frá tónal yfir í atónal-tungumál, það var þessi ótrúlega expressjón en engu að síður vantaði tungumálið á bakvið (boðsafnið), útkoman er bara jive, arfleifðina má finna í effektúal effektúal tónlist dagsins í dag, expressjón talandans en engin í raun meining því það vantar tónmálið. En þar koma einnig inn hugmyndir um atburðaröð sem gæti skapað samhengi, þar kemur jafnvel gestalt-sálfræðipælingin inn. Effektúal-pælingin er líka notuð til þess að reyna að skapa hugmynd um einingu (búa til orð), þ.e. að eitthvað sé aðgreint frá öðru hljóði.

Kannski annað irrelatíft, en engu að síður tengist tónlist.

Ég minnist orða Morton Subotnick um minnsta sameiginlega samnefnara sem hann fann í tónlist, allt frá framandi löndum til Beethoven og fleiri tónlistar. Það var þessi tilfinning fyrir hugmyndinni um 1, 2, nokkra og marga í tónlist. Hann tók sem dæmi eroica-sínfóníu Beethoven þar sem hann tók eftir því hvernig hugmyndin um einn til tvo hljóðfæraleikara með sitt eigið efni fengu seinna meir hljómgrunn hjá allri hljómsveitinni, þarna er því einhvers konar miðlun með þessa hugmynd um einn, nokkra og marga.

POSTSCRIPT
Það sem mig langar að nefna að séu tilraun til þess að elta tungumálið í tónlist eru tónal-tónlist, atónal-tónlist og effektúal-tónlist. Þetta eru tónlistarstefnur sem ég hreinlega finn mig ekki í.
Ég hef opnað fyrir download af BA ritgerðinni minni fyrir alla, sjá gagnasafn.

Ég veit ekki einu sinni hver þú ert lengur: “Tónlist er ekki bara tungumál” BARA? BAAARAA?

Tónlist er ekki tungumál, meira um það síðar.

með bara meina ég einvörðungu, með einvörðungu meina ég einungis.

málið er að ég var að nefna að tónlist hefur unnið með tungumálaleg element hingað til.

Ég setti þetta fram til að fá hörð viðbrögð, vitandi að dbf yrði reiður og myndi segja sínar skoðanir og út frá því myndu hefjast miklar umræður. Það tókst ekki, hann varð of móðgaður til að svara, hvað á ég að gera? Nú, kannski hella olíu á eldinn…

Semsagt, jú, tónlist er tungumál. Ef við heyrum fugla syngja, vitum við í raun hvort þeir eru að tala eða syngja? Þar af leiðandi er tónlist tungumál og hægt að setja MÁLFRÆÐILEGAR, ENDANLEGAR REGLUR um hegðun tónlistar. Ekki satt?

Svarið kemur, ég er bara að safna orku til að skrifa því það tekur sennilega nokkrar klukkustundir að skrifa og melta gott svar. Svarið mun sérstaklega ávarpa afhverju fuglasöngur eða dýra samskipti eru ekki tungumál. En í bili er nóg að segja að það eitt að hægt sé að setja málfræðilegar reglur um það gerir það ekki að tungumáli.

Kannski ég skelli mér bara í þetta núna. Verður pínu kássukennt fyrir vikið.

Hér er nefnilega verið að rugla saman tveim hlutum. Annarsvegar tungumál (language) og hinsvegar boðkerfi (symbolic system, kann ekki alvöru íslenskt orð yfir það svo það þarf að duga).

Boðkerfi er hvaða það kerfi sem leyfir einstakling A á einum enda boðlínu að senda boð X til einstaklings B þar sem eintaklingur B getur móttekið og skilið boðin á sama hátt og A setti þau fram. Upplýsingafræðin fæst við þetta fyrirbæri. Þetta getur verið allt frá algebrurithætti yfir í mjög flókin kerfi. Hægt er að halda uppi samskiptum í gegnum þetta kerfi.

Tungumál er sértækt boðkerfi sem hefur þann sérstaka eiginleika að geta referensað sjálft sig án endurtekningar á orðum og verður að bjóða upp á þann möguleika að hægt sé að skilgreina óséð fyrirbæri með eldri orðum og að hægt sé að sjóða saman eldri hugtök í ný hugtök.

Þar með væri hægt að búa til tungumál sem notar hljóðfæri sem hljóðgjafa svo lengi sem aðilar A og B myndu báðir setjast niður og læra tungumálið. Á hinn boginn er ekki neitt sem bendir til þess að í tónlist séu til a priori fyrirbæri sem hafi þann möguleika að vera boðberar. Það að segja að tónlist sé tungumál er það sama og að segja að allt sem ég framleiði með raddböndunum mínum sé tungumál. Það er ekki rétt. Það getur vel verið að það sé allt saman samskipta form, i.e. að fólk skilji eitthvað úr því sem ég væri að urra og væla, t.d. gróflega hvaða tilfinningar eru í gangi, en ég gæti ekki útskýrt með þessum óhljóðum hvað eitthvað nýtt urr þýddi nema ég gæti einhvernvegin dregið athygli að því hvað það er sem ég er að reyna að útskýra sem ég hreinlega gæti ekki nema að til væri einhver aðferð í “tungumálinu” til að tala um sjálft sig.

Skiptir engu máli hvort þú “viljir” einhverjar málfræðireglur á það, það gerir það ekki að tungumáli fyrir áheyrandann. Það getur vel verið að það hafi hljómanda af tungumáli en það er ekki symbolic system nema að þú getir sýnt fram á að þú hafir kommúnikerað eitthvað frá A til B og ekki tungumál nema að þú getir í raun kennt hlustandanum eitthvað, ekki um tónlistina, heldur eitthvað annað, eins og t.d. mengjafræði.

Þarna koma fram tveir þættir. Annarsvegar hvenær hægt sé að segja að tungumál sé notað. Tengdafaðir minn var á tíma doktorsleiðbeinandi konunnar sem átti górilluna Coco. Eins og allir vita hefur því verið lengi haldið fram að Coco kunni að tala tungumál. Hún var rekin úr doktorsprógramminu eftir að hún neitaði að láta á það reyna hvort Coco gæti lært eitthvað í gegnum tungumálið. Hann lagði til mengjafræði og hún þorði ekki að láta á það reyna. Í raun voru aldrei neinar sannanir fyrir hendi að hún gæti tjáð sig nema ef eigandin var nærri og því er mjög líklegt að ekki hafi verið um raunverulegan skilning á tungumáli að ræða heldur lærðan sértækan sklining á hegðun eigandans. Sama á við um eina tilvikið þar sem talið er a simpansi hafi náð að nota tungumál, sem var þegar hann setti saman hugtakið vatns-fugl til að lýsa önd. Sannleikurinn þar var sá að setningin var “Vatn Vatn Vatn Fugl Fugl Vatn” sem segir ekkert til um að þetta hafi verið nýtt hugtak. Það er miklu líklegra að hann hafi einfaldlega verið að láta vita af því að hann sæji vatn og að hann sæji fugl. Fyrir vikið er sálfræði búin að yfirgefa notkun orðsins “tungumál” yfir tjáskipti dýra og manna. Það er tjákerfi til staðar en ekki tungumál.

Hinn þátturinn er að það er miklu líklegra að tónlist hafi eitthvað með þann þátt tjáskipta sem falla undir hlut sem kallast para-linguistics. Þetta eru allir þeir þættir sem hafa  með mannleg tjáskipti að gera sem eru ekki orð eða orðaröð (samkvæmt rannsóknum þá hefur röð orða aðeins um 30% áhrif á getu B til að skilja sendingu frá A). Þessir þættir eru t.d. tónhæð raddar, tónbrigði, hraði, breyting á hraða, hversu oft breyting verður, formant strúktúr, hversu mikið af nýjum orðum eru notuð, hversu algeng orð eru, hversu flókin orð eru, o.s.frv. Þetta er miklu nær fuglasöngnum heldur en tungumálið sjálft.

jahá, ég virðist vera sammála þessu öllu saman, hef ekki lagt í það að lesa mig til um para-linguistics, virðist vera rétt. En til að vera ósammála þá verð ég að nefna að til þess að hægt verði að geta tjáð sig um mengjafræði í gegnum tónlist þarf bara að þróa tungumálið lengra, afmarka enn frekar reglur og voilá þú getur tjáð þig um mengjafræði í gegnum tónlist. Þetta eru grunnskrefin sem hafa verið tekin.

En hins vegar er ég að lesa Meta-Hodos eftir Tenney og hægt og rólega mun ég tala um pælingar Tenneys í þessum þræði. Mikilvægt atriði fyrir honum er skilgreiningin hvað við teljum vera einingu.
svo ég taki beint uppúr bókinni:
00   000     00      0000     00   000
Líkt og sést í dæminu hér að ofan er bil stór partur af því að við teljum hluti vera hluti af einingu eða ekki, Tenney skilgreinir svo bil sem tíma.

Tenney virðist ekki vera mikið að spá í hvernig röð atburða skipti máli (sem boðfræðileg aðkoma myndi gera) heldur hvernig hann getur alhæft um að hlutir séu eins og ekki, að það sé í raun sálfræðilega hægt að segja að hlutir geti verið mismunandi. Þetta er virkilega skemmtilega pósítív tilraun.

Varðandi mengjafræðikennsluna þá er ég líka ekki að segja að það sé ekki hægt að þróa tungumál, en til þess að það gerist þurfa báðir endar á boðþræðinum, A og B, að vera sammála í mestu um merkinguna og hegðun orða. Þegar ég segi að tónlist sé ekki tungumál þá er ég ekki endilega að segja að ekki væri hægt að þróa fullgylt tungumál með tónlist, bara að tónlist er ekki automatískt a priori tungumál og að enn sem komið er sé ekki til eitt einasta dæmi þar sem einhver sub-týpa af tónlist uppfyllir þau skilyrði sem þurfa að liggja til grundvallar tungumáli.

Svo er líka spurning um hvort við myndum yfir höfuð skynja tungumál búið til úr tónlist sem tónlist, eða hvort prósessinn að læra það sem tungumál myndi hafa tekið yfir. Einn helsti styrkur (betri) tónlistar er hvernig signifier og signified eru eitt og það sama, þeir standa ekki fyrir neitt, eru ekki referential heldur eru einn og sami hluturinn.

Fyrir þá sem vilja skoða paralinguistics þá er mest rannsakaði fyrirbærið oftast kallað prosody þannig að það er gott leitarorð á google scholar.

(Það sem fylgir er meira um cognition, er alveg sammála Tenney hvað varðar að bil skeri á milli hluta í perception. Ég vill líka taka fram að hér er ég að tala um margar misvísandi kenningar sem ganga ekki allar saman upp svo sumt gæti verið rétt en annað misvísindi sem eiga eftir að vera afsönnuð).

Það er síðan náttúrulega hægt að vinna með það að skilgreina og endurskilgreina hvernig við greinum á milli hljóða, hvað sé sama eining og hvað ekki. Hér koma inn í spurninguna hlutir eins og Perceptual Threshold sem er kenning um það að í staðin fyrir að við höfum gestalt sem við berum allt saman við til að þekkja hluti, þá sé frekar til staðar mengi af eiginleikum sem við tengjum ákveðnu concepti. T.d. er gluggi með gler og að mestu gagnsær og ætlaður til að hleypa byrtu í gegnum. Sama á við um tré. Við vitum hvað helstu eiginleikar (properties) af tré eru þannig að við getum þekkt tré frá blómi. Tré og blóm hafa fullt af sameiginlegum eiginleikum en það eru bara örfáir sem aðskilja þau. Það eiginleikamengi er það sem við nýtum þá til að þekkja hluti í sundur. Samkvæmt gamalli gestalt fræði þá væri þetta eiginleika mengi gestalt trés, en samkvæmt “nýrri” fræðum eins og perceptual thresholding og category perception, þá er það sem máli skiptir ekki hvað er í menginu, heldur hvar mörkin á milli mengja liggja. Einhverstaðar eru til skil (threshold) sem sker í gegnum allar perceptúal víddir sem skipta máli til að skilja á milli trés og blóms. Þessi skil eru á hinn bogin ekki föst heldur er hægt að vinna með að búa til ný og færa gömul. Við lærum þá með því að taka mengi og skipta því upp í fleiri minni mengi þegar ný skil verða til. Þetta er náttúrulega ekki alveg laust frá hirearchiu því þetta verður allt saman nestað á endanum. T.d. er hægt að ýminda sér tvo gula liti sem eru svo líkir að maður þekkir þá ekki í sundur nema að maður sjái þá hlið við hlið. Það er alls ekki víst að sú categorization haldi þegar maður svo bætur svörtum lit inn á milli í seríu, t.d. gult1, svart, gult2, svart, gult2, gult1, svart, nema þegar tveir gulu litirnir standa saman. Skilin eru mjög lág á milli þeirra en samt næg til að þekkja hlutina í sundur.

Þarna kemur context inn í myndina og það er klárlega ljóst að samhengið sem hlutur byrtist í getur haft áhrif á því hvað hann er flokkaður sem. Svo koma líka inn í þetta hin eilífu semantics (baul) þar sem það sem við erum vön í samhenginu hefur áhrif á hvernig við skynjum eitthvað. T.d. þá er líklegt að orðskilningur tengist þessu. Það er ekki séns að heilinn nái að fara í gegnum öll mengi af mögulegum permutationum af raddbeytingu og hreim til að finna út hvaða orð eitthvað sem eyrað heyrir er. Í staðin er líklegt að einhverskonar framreiknandi — eða bakreiknandi — kerfi sé í gangi sem fækki möguleikunum samkvæmt samhenginu. Hér væri líka sennilegast að til staðar sé einhverkonar kerfi sem leytar eftir því sem er invariant í hljóðinu frekar en að það noti thresholding. Þessi hugmynd gerir ráð fyrir því að til sé einhverskonar þjöppun sem búi til einfalda útgáfu af signalinu sem kemur inn í skynfærin sem sé svo hægt að nota til að bera saman við gagnabanka heilans. Þá væri sem sagt til einhverskonar structural isomorphismi (sem eftir því sem ég kemst næst þýðir að í kerfi B séu til einfaldaðir factorar sem hafi sömu tengsl sín á milli og er til staðar í kerfi A, t.d. er structural isomorphismi á milli hljóðbylgju og wavefile af sama hljóði, upplýsingarnar í einu kerfi hafa verið módúleraðar yfir í annað kerfi og því sem máli skiptir haldið eftir).

Það er ekkert sem segir að öll þessi kerfi séu ekki í gangi á sama tíma. Heilinn er massíf parallel reiknivél og við erum rosalega línulega hugsandi og erum enn ekki búnað skilja hvað getur yfir höfuð gerst í slíkum kerfum.

Ég veit ekki hver er hin almenna hefð í Gestalt sálfræði en Tenney kemur inn á margt fleira en bil, t.d. breytingar á parametrum, og ef litlar breytingar eru á mörgum parametrum í einu er það jafn mikil breyting og ein drastísk breyting á einum parameter. Hann minnist líka á samhengið, semsagt að þegar nýtt element kemur inn sem er ólíkt þeim sem voru á undan verða þau líkari og öfugt, eins og þú talar um. Ég veit ekki hvort þetta eru bara pælingar komnar frá Tenney eða hvort þær eigi sér fótfestu í Gestalt sálfræði. Það eru alla vega einhverjir sameiginlegir hlekkir við perceptual threshold, sýnist mér, en ég veit ekki mikið um það og væri til í að kynna mér það. Mér finnst margt mjög áhugavert í Tenney þeoríunni þó margt hafi eflaust gerst síðan þá sem ég þekki ekki eins vel og væri til í að vita meira um svona sálfræðipælingar eins og Davíð hefur notað í ritgerðum sínum. Gallinn við Tenney er að þetta segir bara takmarkað mikið um tónlistina. Þetta segir hverjar byggingareiningarnar eru og er algjörlega hlutlægt hvað stíl eða tónsmíðaaðferð varðar (eða, fer eftir því hvernig aðferðinni er beitt) en kemst í sjálfu sér ekkert lengra, eða enginn hefur haldið áfram með þessa pælingu nema Tenney sjálfur og Polansky. En á sínum tíma var engin tónlistarleg fræði sem gekk ekki fyrst út frá pitchi og tónum og svo öllu öðru. Eftir tónlistarþróun síðari ára hefur þetta orðið meira aðkallandi.
Einir sem sóttu í þessar pælingar Tenney´s voru Fred Lerdahl og Ray Jackendorff í hinni frægu og umdeildu bók Generative Theory of Tonal Music. Formáli bókarinnar segir margt sem segja þarf um leimni bókarinnar, Leonard Bernstein benti á að hægt væri að nota aðferðir Chomsky´s til að greina tónlist og í kjölfarið ákváðu piltarnir að fara að gera málfræðilega stúdíu á tónalmúsík. Eins og Þráinn sagði að þá sé hægt að analýsa alls kyns út úr funksjónum tónal tónlistar. Í GTTM eru settar alls konar málfræðireglur um það hvernig tónal tónlist virkar og einhverjir endurhannað þær til þess að fjalla um aðra tónlist eða finna kerfin í þeim. Mér finnst margt áhugavert í þessu en samt eitthvað rangt líka sem erfitt er að segja hvað er. Sjálfur er ég mikið fyrir fimbulfambsþumalputtareglur í mínum tónsmíðaaðferðum en spurningin er hvort reglur séu alfarið rétta leiðin til að útskýra þróun tónlistar, í stað t.d. einhvers konar tölfræði, eða líkinda á að ákveðnir hlutir gerist frekar en aðrir. Ég held samt að þeir séu ekki að segja að tónlist sé tungumál, eins bjánalega og ég var að segja (ég hefði nú haldið að það væri ekkert signified í tónlist, heldur bara signifyerar). En það eru margar áhugaverðar samlíkingar hægt að finna ef þær eru ekki teknar of alvarlega. T.d. var Saussare-gamli með þá kenningu að hljóð þyrftu að mynda andstæður og það yrði lógígin í signifyera kerfinu frekar en hvort hljóðin tengdust hinu signifæjaða beint. Þetta finnst mér eiga við um marga tónlist, það þarf bara ekki að minnast á „hið merkta“ eða the signified því það er í raun ekki til, nema það sé það sama eins og Davíð segir.
En fram hafa komið samskonar hugmyndir til þess að fjalla fræðilega um tónlist óháð því að byrja á að greina tóna og tónasamhengi auk þess sem það á minna og minna við um tónlistina. Þess vegna vildi ég koma af stað þessari umræðu til að bera saman sambærilega hluti í mismunandi paradigmum (GTTM, Meta-hodos, Perceptual Threshold, Boðfræði og eflaust eitthvað fleira).

18 posts

Hvað varðar það að Tenney eða Gestalt eða hinar og þessar 80´s cognitivar kenningar þá er ég ekki viss um að það sé slæmt að þær segi ekkert til um tónlistina. Ég er kannski svona vísinda pómó en mér finnst það bara einfaldlega gott að það sé hægt að finna eitthvað sálfræðilegt sem varðar tónlist sem segir samt ekkert fyrir um hvað sé gott eða vont. Það er gott að hægt er að finna sálfræðilega útskýringu á afhverju bæði Feldman og Beethoven “virka” og ennþá betra að hún segir þannig lagað séð lítið til um hvernig maður gerir ennþá betra (ekkert að útiloka að það sé hægt að finna það út, meira að meina út frá því sem búið er að gera).

Líka varðandi nýjungar eða ekki nýjungar þá varð Gestalt hallærislegt og hvarf, en núna er að koma í ljós að fullt af grunnhugmyndunum voru ekkert svo vitlausar heldur aðallega heimspekilega nálgunin. Þetta er eiginlega einhverskonar sálfræði phenomenology sem er náttúrulega pínu heimsk yfirlitshugmynd, en margt í rannsóknunum og niðurstöðunum er gilt, bara betra að útskýra það öðruvísi. Gestalt er ein af bestu útskýringaraðferðunum þegar kemur að tónlist og heilanum, en er sennilega ekki mikið meira en góð þumalputtaregla.

Hvað varðar tungumál þá er engin samhljómur þar heldur um það hvort það sé í raun rétt að hugsa um orðröð og aðra málfræði út frá reglum. Í ensku þarf c.a. 700 reglur til að réttlæta hverngi tungumálið virkar en það er auðveldlega hægt að gera “einföld” statítísk módel sem eru mun léttari í notkun eftir að þau hafa upphaflega lært tungumálið og ná yfir 95% getu í að lesa og skrifa. Það er andskoti erfitt að keyra 700 reglur á tungumál sem hefur kannski 50.000 orð. Þarnar kemur inní það sem Guðmundur kallar fimbulfambsþumalputtareglur og ég kallaði methodologiu í öðrum þræði. Það gæti verið meira effektíft að nota fyrst tölfræði til að framleiða kandídat af mögulegum orðum og svo einfaldar þumalputtareglur til að laga málfræðilega framvindu. Það tæki ár og aldir að synthesera slíkt upp frá reglunum einum saman. Ein spurning í reiknilegum málvísindum er einmitt hvað sé hægt að komast vel framhjá reglum yfir höfuð, og svarið virðist vera “ansi langt”.

Ef við ýmindum okkur þetta yfir á tónlist þá er alveg hugsanlegt að það að hafa konsistant viðbrögð eða aðferðir til að búa til eða bregðast við mismunandi situationum án þess að hafa fullkomið reglukerfi eða hreint konsept geti framleitt “rétta” tónlist. Útkoman er messí tónlist þar sem ákvarðanir eru teknar miðað við þá stöðu sem upp er komin frekar en út frá fyrirfram gefnu skema eða samkvæmt hönnun. Sennilega myndu einhverjir vilja meina að þetta sé bullandi subjektivismi, en ef methodologiunni er beitt af fullri hörku til að þrengja möguleikana í stöðunni og aðstoða við ákvarðanatöku, og ef henni er beytt eins í skildum aðstæðum, þá ætti útkoman að vera “rétt” tónlistaryfirborð þó svo það sé ekki hægt að einfalda það niður í málfræðireglur.

Þetta er allt sama alveg sullandi óljóst held ég.

En það sem ég meinti með því að það vantaði eitthvað í kenningar Tenney’s er bara að þær ná bara ákveðið langt. Þá meinti ég ekki að þær fari ekki nógu langt inn á hlutdrægt  svið. Semsagt, þær gera ráð fyrir að maður viti ekkert um tónsköpunaraðferð og bara eins og maður sé að skoða fjall, hvað er einn tindur, hvað sér maður sem næsta og svoleiðis. Það sem ég á við er að það gæti verið hægt að búa til sérhæfðari slík kerfi sem tala um virkni þess á minnið í hvaða röð hlutir koma og nákvæmari útlistanir á alls konar skynjunarlegum fyrirbærum, ekki að það eigi að fara út í að segja endilega meira hlutdræga hluti, því það getur maður gert sjálfur og er til fullt af gömlum aðferðum til að skoða.

En nú þegar komið hafa fram alls kyns hlutir sem við Davíð höfum áður rætt þá langar mig að spyrja Davíð út í setningu sem hann svaraði mér aldrei um í ritgerðinni sinni. Þar sagðist hann ekki hafa áhuga á að búa til tungumál í mómenti verksins (ef ég skildi það rétt) og mig langaði að spyrja nákvæmlega hvað höfundurinn meinti. Hversu nákvæm er notku orðsins tungumál. Ég hef sjálfur mjög mikinn áhuga á „tungumálum“ sem eru skilgreind í verki á meðan því stendur, bæði í mínum tónsmíðum og hjá skáldum eins og Morton Feldman og Donatoni og fleirum, þar sem minnið er notað og merkimiðar settir á einingar með endurtekningum.

A. Finnst Davíð svona lagað óáhugavert eða barnalegt (eða bara ekki eiga við)
eða
B. Er ég að misskilja skilgreiningar Davíðs
eða
C. Þó að tónlistin sem Davíð er að gera reyni að brjóta niður alla setningarfræði, verður þá ekki samt þetta sem gerist með hljóðflokkum sem vísa í hvora aðra og með því að verkið hefur hegðun sem hefur sterk sérkenni sem hlustandinn fær á tilfinninguna, jafnvel þó það sé ekki alveg hægt að giska á hvað gerist næst.

Ég get nú alveg svarað þessu, allavega að mestu.

Þegar ég segi að ég hafi ekki áhuga á uppbyggingu tungumáls þá er ég í raun að reyna að réttlæta það að ræða um kerfið sem symbolískt kerfi en ekki sem tungumál, sem sagt að loka á einn skilning á því sem ég er að fara að ræða til þess að fólk taki því ekki bara sem málfræði pælingu. Ég er þar líka að vísa til þess að sum verkin eru meira um samhengi tákna, i.e. hvernig samhengi myndast eða bara hreinlega mismunandi samhengi, og hvaða áhrif þetta samhengi hefur á hvað maður heyrir og hvernig maður heyrir það. Viss hljóð falla í eina categoríu í einu samhengi en í aðra categoríu í öðru samhengi. Ef ég hefði áhuga á að byggja tungumál þá yrði þetta að vera mikið kerfisbundnara. Í augnablikinu er ég með eitthvað noise input sem ég síðan bródera utan á með því að skilgreina hegðun/aðstæður og láta þær svo gerast þar sem mér finnst þær passa. Ég nota þessar aðstæður eiginlega sem categoríska resonatora. Fyrir vikið er ég ekki að einbeyta mér að því að vinna með tungumálahugsunina heldur hvernig ég fer að því að gera abstract resonatora sem bregðast við hinu og þessu í tónlistinni. Það getur vel verið að einhver tungumálshegðun verði til, sér í lagi í the Failure of Surface sem greinin fjallar um, einmitt í gegnum categoríu skiptinguna, en það er algjörlega hliðarframleiðsla af vinnuaðferðinni. Djókið er hvernig surface-ið er simulacrum af tónlist sem hljómar eins og tónlist, í gegnum það eitt að resonera á þennan hátt inputtið. Tungumálshegðunin í þessum stykkjum er algjörlega accidental afurð þess sem inní það fer. Góð útskýring fæst með því að skrifa “define: reductionism” í google.

En til að svara þér nákvæmlega, þá:

A. Nei. Vinnuaðferðin og formaðferðin kemur úr þessum tveim tónskáldum að stóru leyti, eða úr þeirra hugmyndum. Þetta bara á ekki við um tónsmíðanálgunina, getur vel átt við um útkomuna.

B. Sjá hér að ofan.

C. Það er nákvæmlega ætlunin, en nálgunin er að hafa kannski 4 þumalputtareglur og hegðun, og svo konsisant inpút og konsistant generatora fyrir rhythma og slíkt. Þar með verður til rosalega tónlistarlegt yfirborð. Gott dæmi er rafverkið Monday Morning. Þar eru sex hljóðgeneratorar sem á einhvernhátt taka inn í sig mismunandi aspect af upptöku sem er í gangi undir verkinu. Allt sem ég gerði var að forma þessa generatora og hvaða aspect af hljóðinu feedaði inn í þá, og svo deila þeim út yfir stykkð þannig að einn er virku frá 0 – .6, næsti .1 – .7 af lengdinni, etc. Þannig eru allir virkir í kringum c.a. miðpunkt verksins. Útkoman er eins og ég hafi setið og samið hverja einustu nótu út frá einhverri svakalega subjectífri aðferð, á meðan sannleikurinn er sá að ég bara bjó til hegðunina (drón, tif, hækkandi, etc.) og tók upp hljóðið, og setti svo saman. Ekki neitt subjectíft nema valið á noise inputti og hvaða röð ég lét generatorana fyrst kveikja og svo slökkva á sér. Allt annað, sem sagt öll mikróhegðun og lóka form, kemur úr þessari einföldu hegðun. Ekki neitt tungumálslegt þar held ég en útkoman er bullandi rhetorík.